Ο Αιγίθαλος (Long-tailed tit) είναι ένα πανέμορφο Στρουθιόμορφο, πολύ μικρό και στρουμπουλό πουλάκι με ιδιαίτερα μακριά ουρά σε σχέση με το σώμα του και λαμπερά μικρά μάτια. Κατά τόπους απαντάται και με το όνομα "Μακρόουρος".
Τα Long-tailed tits είναι γνωστά για τα επιδέξια ακροβατικά τους και την εκπληκτική τους ικανότητα να κρέμονται ανάποδα, ακόμα και από το ένα τους πόδι.
Ο Μακρόουρος ζει και κινείται συνήθως σε ομάδες περίπου 20 ατόμων, είναι αεικίνητος και σβέλτος, πετάει διαρκώς από κλαδί σε κλαδί, με αποτέλεσμα δύσκολα να μπορεί να εντοπιστεί και να παρατηρηθεί.
Το κεφάλι και το κάτω μέρος της κοιλιάς του είναι λευκωπά πολλές φορές αναμεμειγμένα με ροζ, ενώ τα πλευρά του κεφαλιού διασχίζει μια φαρδιά μαύρη γραμμή. Η πλάτη είναι μαύρη με καστανοκόκκινα φτερά στους ώμους και η ουρά μαύρη με λευκές ακμές.
Το άνω μέρος των ματιών είναι γραμμένο από χρωματιστή λωρίδα που στα νεαρά άτομα είναι πορτοκαλί. Η ίριδα είναι καφέ σκούρα.
Τα χαρακτηριστικά λεπτά πόδια του, έχουν επίσης πολύ σκούρο καφέ χρώμα.
Μήκος σώματος: (13-) 14 (-16) εκατοστά, από τα οποία, 6-7 (-10) εκατοστά ανήκουν στην ουρά.
Άνοιγμα φτερών: 18 εκατοστά.
Βάρος: αρσενικά 7,2-8,7 γρ, θηλυκά 7,1-9,3 γρ.
Προσδόκιμο ζωής: 2-3 χρόνια.
Επίσης, τα θηλυκά πουλιά μπορούν να γίνουν βαρύτερα από τα αρσενικά.
Ζει στην Ευρώπη μέχρι και το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός της ΒΔ Σκωτίας, ενώ αποικίες του υπάρχουν σε Σουηδία, Φινλανδία και Ρωσία.
Μέσω Σιβηρίας απαντώνται στην Ασία της οποίας αποτελεί το πολυπληθέστερο υποείδος.
Σε Ιαπωνία και Κίνα, είναι επίσης ενδημικό, εκτός των περιοχών της ΝΑ Κίνας και Κ Ιαπωνίας, όπου είναι αποδημητικό.
Στην Ελλάδα συναντάται σε διάφορες περιοχές. Χρειάζεται προσεκτική παρατήρηση, καθώς πολλές φορές κατά τη διάκριση συγχέεται με τον καλόγερο ή τη γαλαζοπαπαδίτσα.
Κατηγορία κινδύνου: Μη απειλούμενο είδος.
Επίσης παρατηρήθηκε ότι η νυχτερινή απώλεια μάζας στη θερμοκρασία των 4° είναι η μέγιστη δυνατή, ενώ σε διαφορετικές θερμοκρασίες, μεγαλύτερες ή /και μικρότερες από αυτήν, η απώλεια μάζας είναι σαφέστατα ελαττωμένη. Το τελευταίο πιθανά έχει να κάνει με το ότι τα πουλιά ενδεχομένως να μπαίνουν σε φάση υποθερμίας κατά τη διάρκεια της νύχτας, ειδικά σε θερμοκρασίες κάτω των 4°, το οποίο όμως δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί. Ακόμη, όσο αυξάνει ο πληθυσμός της ομάδας, τόσο αυξάνει και η απώλεια μάζας, ίσως για λόγους μεγαλύτερου ανταγωνισμού μεταξύ των μελών, ως προς την κατάληψη εσωτερικών θέσεων. -[6]
Σε αυτό το χρονικό διάστημα, η απώλεια μάζας (μέσος όρος 9%) των αρσενικών είναι σαφέστατα μεγαλύτερη από αυτήν των θηλυκών και φυσικά το ίδιο συμβαίνει και στα άτομα που καταλαμβάνουν ακρινές θέσεις στη διάταξη, που παρεμπιπτόντως συνήθως φαίνεται να είναι τα ίδια σε διαδοχικές νύχτες.
[6]- Σε γενικές γραμμές η συμπεριφορά κατά το κούρνιασμα των πουλιών θεωρείται ότι μειώνει την πιθανότητα θανάτου από ασιτία, εφόσον καθορίζει την κατανάλωση της ενέργειας που απαιτείται ώστε το κάθε άτομο να διαθέτει όσο το δυνατό λιγότερη κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Η απώλεια μάζας σε κάθε οργανισμό, αποτελεί παράγοντα μέτρησης του ποσού της ενέργειας που καταναλώθηκε σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια, όσο πιο μεγάλη η απώλεια μάζας το πρωί συγκριτικά με το σούρουπο, τόσο περισσότερη ενέργεια απαιτήθηκε ώστε να επιβιώσει το πτηνό τη νύχτα. -[6]
Τα κοπάδια των Αιγίθαλων, ακόμα και κατά τη μη - αναπαραγωγική περίοδο, αποτελούνται κυρίως από συγγενικά άτομα, χωρίς αυτό να αποκλείει την προσάρτηση σε αυτά και ξένων ατόμων. Επίσης, αναλόγως και του περιβάλλοντος, τα κοπάδια έχουν μεγάλη διαβάθμιση όσον αφορά στο πλήθος των μελών τους και ζουν σε περιοχές που συχνά αλληλεπικαλύπτονται. Ο βαθμός αλληλοεπικάλυψης αυτών γίνεται μεγαλύτερος όσο αυξάνει η συγγένεια μεταξύ των ομάδων. Με άλλα λόγια η εδαφική κυριότητα μιας περιοχής αυξάνεται όσο αυξάνει η μη συγγενική συσχέτιση των όμορων ομάδων. [7]
Η φωνή τους χαρακτηρίζεται από τρεις τύπους ήχων:
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι οι φωνητικές κλήσεις (πιθανά συγκεκριμένα καλέσματα) αποτελούν παράγοντα αναγνώρισης μεταξύ συγγενικών ατόμων αλλά και ελέγχου της περιοχής. Τα άτομα αναγνωρίζονται μεταξύ τους μέσω της πρότερης συσχέτισής τους, γονείς/παιδιά/βοηθοί και όχι από εξωτερικά χαρακτηριστικά της εμφάνισης. Η αναγνώριση λοιπόν έχει επίκτητο χαρακτήρα. [9]
Παρόλα αυτά τους κρύους μήνες αναγκάζεται να προσθέσει στην διατροφή του φυτική ύλη (πχ, μπουμπούκια, χυμό από τον φλοιό δέντρων κλπ). Κατά τη διάρκεια του χειμώνα συχνά ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας ψάχνοντας για τροφή.
Η ποσότητα μάλιστα της τροφής που θα καταναλώσει κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να επηρεάσει άμεσα το ποσοστό επιβίωσής τους εν μία νυκτί. Αυτό, γιατί πρέπει να διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος του υψηλή αλλά λόγω μικρού μεγέθους χάνει πολύ γρήγορα ενέργεια.
Η διατροφή των νεοσσών δεν διαφέρει σημαντικά από αυτή των ενήλικων πουλιών η οποία εμπλουτίζεται απλά με μεγαλύτερα θηράματα, όπως κάμπιες κλπ.
Υπάρχουν όμως εκτεταμένα δημοσιεύματα με φωτογραφικό υλικό και videos για την διατροφική του υποστήριξη τους χειμερινούς μήνες που δοκιμάζεται από έλλειψη τροφής, από κατοίκους της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που διαθέτουν αυλές και κήπους.
Τα κοπάδια αποτελούνται κατά κύριο λόγο από αδέρφια. Τα άτομα ενός σμήνους που διαχειμάζουν μαζί, αποτελούνται κατά κύριο λόγο από οικογένειες. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, παρατηρείται μία μετακίνηση θηλυκών ατόμων σε παρακείμενα κοπάδια, ώστε να επιτευχθούν ζευγαρώματα αποφεύγοντας τις αιμομειξίες. Έτσι βλέπουμε μια σύμπτυξη των γειτονικών κοπαδιών την εποχή της άνοιξης.
Οι Μακρόουροι είναι σεξουαλικά ώριμοι από το πρώτο έτος της ζωής τους και αναπαράγονται μία φορά τον χρόνο.
Είναι κυρίως μονογαμικά πουλιά και είναι από τα λίγα είδη ωδικών πτηνών που μπορούν να βοηθήσουν άλλα ζευγάρια να μεγαλώσουν τα μικρά τους ή ακόμα και να ενωθούν δύο ζευγάρια (ή και παραπάνω) και να μεγαλώνουν τα μικρά όλοι μαζί.
Επομένως, η εμπειρία που αποκτάται κατά τη διάρκεια της υποβοήθησης στη δόμηση μιας ξένης φωλιάς, αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα στην επιτυχία της αναπαραγωγής.
[8]- Οι προδιαθεσικοί παράγοντες της συμπεριφοράς υποβοήθησης της αναπαραγωγής στο είδος Αιγίθαλος, μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
Τη φωλιά την κατασκευάζουν σε έναν θάμνο ή στο κλαδί ενός δέντρου και συνήθως η δημιουργία της διαρκεί 3 εβδομάδες περίπου αν είναι ακόμα νωρίς ή λιγότερο από μια εβδομάδα αν κάνουν κάτι πιο πρόχειρο γιατί πρέπει να βιαστούν.
Το σχήμα της φωλιάς μοιάζει περίπου με μπουκάλι, έχει οβάλ όψη και μεγάλη διάμετρο με χοντρό τοίχωμα (οι διαστάσεις της είναι 11-25 εκατοστά σε μήκος και από 9-18 εκατοστά σε φάρδος). Συνήθως έχει σκεπή και ένα άνοιγμα κοντά στην κορυφή (περίπου 3εκ), το οποίο είναι αρκετά ελαστικό για να μπορούν να εισέρχονται σε αυτή.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή της είναι βρύα, με καμουφλάζ από λειχήνες, ιστούς αράχνης, τρίχες, μαλλί και μερικές φορές κομμάτια από χαρτί κολλημένο στο εξωτερικό της. Για να κρατούν αυγά και νεοσσούς ζεστά, προσθέτουν στο εσωτερικό της φτερά.
Γι αυτό τον σκοπό χρειάζονται πολλά φτερά (τουλάχιστον 2000), τα οποία μαζεύουν είτε από αυτά που έχουν πέσει από άλλα πουλιά ή ακόμα και από νεκρά πτηνά.
Η θηλυκιά κάθεται στην φωλιά και ο αρσενικός αναλαμβάνει να την ταΐζει.
Αργά τον Μάρτιο μέχρι νωρίς τον Μάιο ο θηλυκό γεννάει από 8-12 αυγά (που πολλές φορές φτάνουν τα 15). Οι νεοσσοί μένουν στη φωλιά για 14-18 μέρες και μετά είναι έτοιμοι για την πρώτη τους πτήση. Όμως η οικογενειακή ζωή δεν σταματά αμέσως μετά την ανεξαρτησία τους, μια και εξακολουθούν να τρέφονται από τους γονείς τους για ακόμη 10-14 ημέρες.
Μέγεθος αυγών: 14,2 Χ 10,8 χιλ.
Βάρος αυγών: 0,9 γρ.
[5]- Ακόμα από μελέτες καταδεικνύεται ότι άτομα που είχαν ήδη αποτύχει στην ίδια αναπαραγωγική σεζόν, και ανέλαβαν βοηθητικό ρόλο σε άλλα ζευγάρια, ειδικά στην κατασκευή της φωλιάς, κέρδισαν σε εμπειρία, δημιουργώντας συνακόλουθα τις δικές τους φωλιές σε καταλληλότερο ύψος και μέρος, με τελική κατάληξη την επιτυχία στην αναπαραγωγή, κάτι που δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό σε μη - βοηθητικά πουλιά, με ήδη κατεστραμμένες φωλιές.
Η επιλογή του ύψους κατασκευής της φωλιάς επηρεάζει την επιτυχία της αναπαραγωγής, ειδικά όσον αφορά στην επιβίωση των νεοσσών. Παρατηρήθηκε ότι μόνο 17% των αναπαραγωγικών προσπαθειών είχε αίσια κατάληξη, κυρίως λόγω των θηρευτών.
Σε αυτό το ποσοστό καθοριστικός παράγοντας ήταν και το ύψος της φωλιάς. Ενώ δηλαδή η ηλικία και η εμπειρία των γονέων, η θέση της φωλιάς (θάμνοι, δέντρα, εσωτερικές ή εξωτερικές θέσεις) φάνηκε να μην έχουν επιρροή, το (χαμηλότερο) ύψος της θέσης της φωλιάς είχε άμεση σχέση με την επιτυχία της αναπαραγωγής.
Με άλλα λόγια φωλιές πιο χαμηλές ήταν πιο επιτυχημένες από άλλες σε υψηλότερα σημεία και μάλιστα με στατιστικά σημαντική διαφορά (στατιστικός όρος), παρά το γεγονός ότι είναι πιο εύκολα προσβάσιμες και επομένως ευάλωτες στους θηρευτές. -[5]
Ενώ δεν καταναλώνουν ξηρούς καρπούς, φρούτα κλπ και το μικρό τους ράμφος δεν επιτρέπει τη διάνοιξη μεγάλων σπόρων ή /και τη βρώση σκληρής μπάλας τροφής, ωστόσο μπορεί να φάει μικρούς σπόρους, τριμμένο τυρί, τρίμματα από φυστίκι και λίγη ψίχα ψωμιού.
Συνταγή για το τάισμα διαφόρων ειδών πουλιών, συμπεριλαμβανομένου του Αιγίθαλου:
Αναμειγνύουμε αποξηραμένα σκουλίκια με τροφή ψαριών στο μπλέντερ και μετά τα ανακατεύουμε με φυστικοβούτυρο. Η συνταγή περιέχει υψηλό ποσοστό πρωτεΐνης και λίπους στη σύστασή της και μπορεί εύκολα να τοποθετηθεί στις άκρες των κλαδιών ενός δέντρου για να προσφερθεί στα πουλιά.
Ελληνική: Αιγίθαλος ο μακρόουρος
Αγγλική: long-tailed tit ή long-tailed bushtit
Τάξη: Στρουθιόμορφα (Passeriformes)
Οικογένεια: Αιγιθαλίδες (Aegithalidae)
Γένος: Αιγίθαλος (Aegithalos) [1]
Είδος: A. caudatus
Αιγίθαλος ή Μακρόουρος
Τα Long-tailed tits είναι γνωστά για τα επιδέξια ακροβατικά τους και την εκπληκτική τους ικανότητα να κρέμονται ανάποδα, ακόμα και από το ένα τους πόδι.
Ο Μακρόουρος ζει και κινείται συνήθως σε ομάδες περίπου 20 ατόμων, είναι αεικίνητος και σβέλτος, πετάει διαρκώς από κλαδί σε κλαδί, με αποτέλεσμα δύσκολα να μπορεί να εντοπιστεί και να παρατηρηθεί.
Το κεφάλι και το κάτω μέρος της κοιλιάς του είναι λευκωπά πολλές φορές αναμεμειγμένα με ροζ, ενώ τα πλευρά του κεφαλιού διασχίζει μια φαρδιά μαύρη γραμμή. Η πλάτη είναι μαύρη με καστανοκόκκινα φτερά στους ώμους και η ουρά μαύρη με λευκές ακμές.
Το άνω μέρος των ματιών είναι γραμμένο από χρωματιστή λωρίδα που στα νεαρά άτομα είναι πορτοκαλί. Η ίριδα είναι καφέ σκούρα.
Τα χαρακτηριστικά λεπτά πόδια του, έχουν επίσης πολύ σκούρο καφέ χρώμα.
Μήκος σώματος: (13-) 14 (-16) εκατοστά, από τα οποία, 6-7 (-10) εκατοστά ανήκουν στην ουρά.
Άνοιγμα φτερών: 18 εκατοστά.
Βάρος: αρσενικά 7,2-8,7 γρ, θηλυκά 7,1-9,3 γρ.
Προσδόκιμο ζωής: 2-3 χρόνια.
Διάκριση φύλου
Τα δύο φύλα είναι όμοια μεταξύ τους, ωστόσο οι επιστήμονες μπορούν να τα διακρίνουν από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους βάσει μοντέλων. Στα θηλυκά παρατηρείται μια ευρύτερη διασπορά των μορφολογικών χαρακτηριστικών εν αντιθέσει με τα αρσενικά που παρουσιάζουν στενότερη [10]Επίσης, τα θηλυκά πουλιά μπορούν να γίνουν βαρύτερα από τα αρσενικά.
Βιότοπος
Προτιμά να ζει σε περιοχές με εναλλασσόμενη βλάστηση και αποφεύγει τα πολύ πυκνά δάση.Γεωγραφική κατανομή
Ο Aegithalos caudatus caudatus είναι ενδημικό πτηνό (καθιστικό, δηλαδή περνά όλη του τη ζωή σε μια περιοχή, δεν μεταναστεύει) με μεγάλη διασπορά σε όλη την Παλαιαρκτική ζώνη εκτός της Β.Αφρικής.Ζει στην Ευρώπη μέχρι και το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός της ΒΔ Σκωτίας, ενώ αποικίες του υπάρχουν σε Σουηδία, Φινλανδία και Ρωσία.
Μέσω Σιβηρίας απαντώνται στην Ασία της οποίας αποτελεί το πολυπληθέστερο υποείδος.
Σε Ιαπωνία και Κίνα, είναι επίσης ενδημικό, εκτός των περιοχών της ΝΑ Κίνας και Κ Ιαπωνίας, όπου είναι αποδημητικό.
Στην Ελλάδα συναντάται σε διάφορες περιοχές. Χρειάζεται προσεκτική παρατήρηση, καθώς πολλές φορές κατά τη διάκριση συγχέεται με τον καλόγερο ή τη γαλαζοπαπαδίτσα.
Κατηγορία κινδύνου: Μη απειλούμενο είδος.
Συμπεριφορά
[6]- Ο Αιγίθαλος είναι ένα κοινωνικό είδος που ζει σε κοπάδια καθόλη τη διάρκεια του έτους, εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής. Τα μέλη της κάθε ομάδας σχηματίζουν περίτεχνες συστοιχίες κατά το κούρνιασμά τους. Τότε είναι που παρατηρείται ανταγωνιστική συμπεριφορά μεταξύ των ατόμων προς αποφυγή των ακρινών θέσεων.Επίσης παρατηρήθηκε ότι η νυχτερινή απώλεια μάζας στη θερμοκρασία των 4° είναι η μέγιστη δυνατή, ενώ σε διαφορετικές θερμοκρασίες, μεγαλύτερες ή /και μικρότερες από αυτήν, η απώλεια μάζας είναι σαφέστατα ελαττωμένη. Το τελευταίο πιθανά έχει να κάνει με το ότι τα πουλιά ενδεχομένως να μπαίνουν σε φάση υποθερμίας κατά τη διάρκεια της νύχτας, ειδικά σε θερμοκρασίες κάτω των 4°, το οποίο όμως δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί. Ακόμη, όσο αυξάνει ο πληθυσμός της ομάδας, τόσο αυξάνει και η απώλεια μάζας, ίσως για λόγους μεγαλύτερου ανταγωνισμού μεταξύ των μελών, ως προς την κατάληψη εσωτερικών θέσεων. -[6]
Σε αυτό το χρονικό διάστημα, η απώλεια μάζας (μέσος όρος 9%) των αρσενικών είναι σαφέστατα μεγαλύτερη από αυτήν των θηλυκών και φυσικά το ίδιο συμβαίνει και στα άτομα που καταλαμβάνουν ακρινές θέσεις στη διάταξη, που παρεμπιπτόντως συνήθως φαίνεται να είναι τα ίδια σε διαδοχικές νύχτες.
[6]- Σε γενικές γραμμές η συμπεριφορά κατά το κούρνιασμα των πουλιών θεωρείται ότι μειώνει την πιθανότητα θανάτου από ασιτία, εφόσον καθορίζει την κατανάλωση της ενέργειας που απαιτείται ώστε το κάθε άτομο να διαθέτει όσο το δυνατό λιγότερη κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Η απώλεια μάζας σε κάθε οργανισμό, αποτελεί παράγοντα μέτρησης του ποσού της ενέργειας που καταναλώθηκε σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια, όσο πιο μεγάλη η απώλεια μάζας το πρωί συγκριτικά με το σούρουπο, τόσο περισσότερη ενέργεια απαιτήθηκε ώστε να επιβιώσει το πτηνό τη νύχτα. -[6]
Τα κοπάδια των Αιγίθαλων, ακόμα και κατά τη μη - αναπαραγωγική περίοδο, αποτελούνται κυρίως από συγγενικά άτομα, χωρίς αυτό να αποκλείει την προσάρτηση σε αυτά και ξένων ατόμων. Επίσης, αναλόγως και του περιβάλλοντος, τα κοπάδια έχουν μεγάλη διαβάθμιση όσον αφορά στο πλήθος των μελών τους και ζουν σε περιοχές που συχνά αλληλεπικαλύπτονται. Ο βαθμός αλληλοεπικάλυψης αυτών γίνεται μεγαλύτερος όσο αυξάνει η συγγένεια μεταξύ των ομάδων. Με άλλα λόγια η εδαφική κυριότητα μιας περιοχής αυξάνεται όσο αυξάνει η μη συγγενική συσχέτιση των όμορων ομάδων. [7]
Φωνή
Η φωνή του Αιγίθαλου είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική και αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για τον εντοπισμό και τον προσδιορισμό αυτών των πουλιών. Όταν βρίσκονται σε σμήνη, χρησιμοποιούν τη φωνή τους για να διατηρούν επαφή μεταξύ τους και συνήθως ακούγονται πριν καν μπορέσεις να τα δεις.Η φωνή τους χαρακτηρίζεται από τρεις τύπους ήχων:
- Ενιαίοι υψηλής συχνότητας
- Τριπλοί επαναλαμβανόμενους
- Κροτάλισμα
Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι οι φωνητικές κλήσεις (πιθανά συγκεκριμένα καλέσματα) αποτελούν παράγοντα αναγνώρισης μεταξύ συγγενικών ατόμων αλλά και ελέγχου της περιοχής. Τα άτομα αναγνωρίζονται μεταξύ τους μέσω της πρότερης συσχέτισής τους, γονείς/παιδιά/βοηθοί και όχι από εξωτερικά χαρακτηριστικά της εμφάνισης. Η αναγνώριση λοιπόν έχει επίκτητο χαρακτήρα. [9]
Διατροφή
Ο Αιγίθαλος είναι κυρίως εντομοφάγο πτηνό. Αναζητά μικροσκοπικά έντομα σε σχισμές δέντρων και στα εξωτερικά κλαδιά τους.Παρόλα αυτά τους κρύους μήνες αναγκάζεται να προσθέσει στην διατροφή του φυτική ύλη (πχ, μπουμπούκια, χυμό από τον φλοιό δέντρων κλπ). Κατά τη διάρκεια του χειμώνα συχνά ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας ψάχνοντας για τροφή.
Η ποσότητα μάλιστα της τροφής που θα καταναλώσει κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να επηρεάσει άμεσα το ποσοστό επιβίωσής τους εν μία νυκτί. Αυτό, γιατί πρέπει να διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος του υψηλή αλλά λόγω μικρού μεγέθους χάνει πολύ γρήγορα ενέργεια.
Η διατροφή των νεοσσών δεν διαφέρει σημαντικά από αυτή των ενήλικων πουλιών η οποία εμπλουτίζεται απλά με μεγαλύτερα θηράματα, όπως κάμπιες κλπ.
Διατροφή ως κατοικίδιο
Δεν υπάρχουν αναφορές για διατήρηση του Αιγίθαλου ως κατοικίδιο πτηνό, ενώ μοιάζει έως και αδύνατον λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, της έντονης και διαρκούς κινητικότητας, του νευρώδους χαρακτήρα του αλλά και του μικρού προσδόκιμου ζωής του.Υπάρχουν όμως εκτεταμένα δημοσιεύματα με φωτογραφικό υλικό και videos για την διατροφική του υποστήριξη τους χειμερινούς μήνες που δοκιμάζεται από έλλειψη τροφής, από κατοίκους της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που διαθέτουν αυλές και κήπους.
Αναπαραγωγή
Στις αρχές τις Άνοιξης (ήδη από το Φεβρουάριο σε ένα ήπιο έτος), οι Αιγίθαλοι ξεκινούν την προετοιμασία για την αναπαραγωγή. Τα πρώτα σημάδια φαίνονται όταν αρχίζουν να κινούνται σε ζευγάρια και όχι σε σμήνη, κατά τη διάρκεια της ημέρας.Τα κοπάδια αποτελούνται κατά κύριο λόγο από αδέρφια. Τα άτομα ενός σμήνους που διαχειμάζουν μαζί, αποτελούνται κατά κύριο λόγο από οικογένειες. Κατά την περίοδο της αναπαραγωγής, παρατηρείται μία μετακίνηση θηλυκών ατόμων σε παρακείμενα κοπάδια, ώστε να επιτευχθούν ζευγαρώματα αποφεύγοντας τις αιμομειξίες. Έτσι βλέπουμε μια σύμπτυξη των γειτονικών κοπαδιών την εποχή της άνοιξης.
Οι Μακρόουροι είναι σεξουαλικά ώριμοι από το πρώτο έτος της ζωής τους και αναπαράγονται μία φορά τον χρόνο.
Είναι κυρίως μονογαμικά πουλιά και είναι από τα λίγα είδη ωδικών πτηνών που μπορούν να βοηθήσουν άλλα ζευγάρια να μεγαλώσουν τα μικρά τους ή ακόμα και να ενωθούν δύο ζευγάρια (ή και παραπάνω) και να μεγαλώνουν τα μικρά όλοι μαζί.
Επομένως, η εμπειρία που αποκτάται κατά τη διάρκεια της υποβοήθησης στη δόμηση μιας ξένης φωλιάς, αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα στην επιτυχία της αναπαραγωγής.
[8]- Οι προδιαθεσικοί παράγοντες της συμπεριφοράς υποβοήθησης της αναπαραγωγής στο είδος Αιγίθαλος, μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
- Συγγένεια αναπαραγωγικού ζευγαριού - βοηθού. Δεν είναι απαραίτητη, αλλά πρόκειται για συχνό φαινόμενο.
- Απώλεια / Καταστροφή φωλιάς ή μη επιτυχημένη ολοκλήρωση αναπαραγωγής για τα βοηθητικά άτομα.
- Χρονικά βραχεία περίοδος αναπαραγωγής, κατά την οποία κάποια μέλη του σμήνους δεν προλαβαίνουν να ξεκινήσουν νέο κύκλο αναπαραγωγής με αποτέλεσμα να αναλαμβάνουν υποστηρικτικό ρόλο. -[8]
Φωλιά
Ο Αιγίθαλος φημίζεται για τη φωλιά του την οποία αποκαλούν "μικρό έργο τέχνης". Είναι πολύ ανθεκτική στα κρύα και αντέχει ακόμα κι αν βρέχει για πολλές μέρες. Το αρσενικό και το θηλυκό δουλεύουν μαζί για το χτίσιμο της φωλιάς.Τη φωλιά την κατασκευάζουν σε έναν θάμνο ή στο κλαδί ενός δέντρου και συνήθως η δημιουργία της διαρκεί 3 εβδομάδες περίπου αν είναι ακόμα νωρίς ή λιγότερο από μια εβδομάδα αν κάνουν κάτι πιο πρόχειρο γιατί πρέπει να βιαστούν.
Φωτό: Φωλιά Αιγίθαλων
Το σχήμα της φωλιάς μοιάζει περίπου με μπουκάλι, έχει οβάλ όψη και μεγάλη διάμετρο με χοντρό τοίχωμα (οι διαστάσεις της είναι 11-25 εκατοστά σε μήκος και από 9-18 εκατοστά σε φάρδος). Συνήθως έχει σκεπή και ένα άνοιγμα κοντά στην κορυφή (περίπου 3εκ), το οποίο είναι αρκετά ελαστικό για να μπορούν να εισέρχονται σε αυτή.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή της είναι βρύα, με καμουφλάζ από λειχήνες, ιστούς αράχνης, τρίχες, μαλλί και μερικές φορές κομμάτια από χαρτί κολλημένο στο εξωτερικό της. Για να κρατούν αυγά και νεοσσούς ζεστά, προσθέτουν στο εσωτερικό της φτερά.
Γι αυτό τον σκοπό χρειάζονται πολλά φτερά (τουλάχιστον 2000), τα οποία μαζεύουν είτε από αυτά που έχουν πέσει από άλλα πουλιά ή ακόμα και από νεκρά πτηνά.
Η θηλυκιά κάθεται στην φωλιά και ο αρσενικός αναλαμβάνει να την ταΐζει.
Αργά τον Μάρτιο μέχρι νωρίς τον Μάιο ο θηλυκό γεννάει από 8-12 αυγά (που πολλές φορές φτάνουν τα 15). Οι νεοσσοί μένουν στη φωλιά για 14-18 μέρες και μετά είναι έτοιμοι για την πρώτη τους πτήση. Όμως η οικογενειακή ζωή δεν σταματά αμέσως μετά την ανεξαρτησία τους, μια και εξακολουθούν να τρέφονται από τους γονείς τους για ακόμη 10-14 ημέρες.
Μέγεθος αυγών: 14,2 Χ 10,8 χιλ.
Βάρος αυγών: 0,9 γρ.
[5]- Ακόμα από μελέτες καταδεικνύεται ότι άτομα που είχαν ήδη αποτύχει στην ίδια αναπαραγωγική σεζόν, και ανέλαβαν βοηθητικό ρόλο σε άλλα ζευγάρια, ειδικά στην κατασκευή της φωλιάς, κέρδισαν σε εμπειρία, δημιουργώντας συνακόλουθα τις δικές τους φωλιές σε καταλληλότερο ύψος και μέρος, με τελική κατάληξη την επιτυχία στην αναπαραγωγή, κάτι που δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό σε μη - βοηθητικά πουλιά, με ήδη κατεστραμμένες φωλιές.
Η επιλογή του ύψους κατασκευής της φωλιάς επηρεάζει την επιτυχία της αναπαραγωγής, ειδικά όσον αφορά στην επιβίωση των νεοσσών. Παρατηρήθηκε ότι μόνο 17% των αναπαραγωγικών προσπαθειών είχε αίσια κατάληξη, κυρίως λόγω των θηρευτών.
Σε αυτό το ποσοστό καθοριστικός παράγοντας ήταν και το ύψος της φωλιάς. Ενώ δηλαδή η ηλικία και η εμπειρία των γονέων, η θέση της φωλιάς (θάμνοι, δέντρα, εσωτερικές ή εξωτερικές θέσεις) φάνηκε να μην έχουν επιρροή, το (χαμηλότερο) ύψος της θέσης της φωλιάς είχε άμεση σχέση με την επιτυχία της αναπαραγωγής.
Με άλλα λόγια φωλιές πιο χαμηλές ήταν πιο επιτυχημένες από άλλες σε υψηλότερα σημεία και μάλιστα με στατιστικά σημαντική διαφορά (στατιστικός όρος), παρά το γεγονός ότι είναι πιο εύκολα προσβάσιμες και επομένως ευάλωτες στους θηρευτές. -[5]
Φροντίδα
Κάτι που μπορούμε να κάνουμε για να τα βοηθήσουμε στην αύξηση του πληθυσμού του είναι να βάλουμε στους κήπους και τις αυλές μας τροφή, κυρίως τη χειμερινή περίοδο.Φιλοξενία Αιγίθαλων στον κήπο
Αν και γενικά δεν είναι πολύ τακτικοί επισκέπτες σε κήπους και αυλές, αν έρθει ένας Αιγίθαλος στην αυλή σας τότε συνήθως θα τον ακολουθήσουν κι άλλοι απο το υπόλοιπο κοπάδι.Ενώ δεν καταναλώνουν ξηρούς καρπούς, φρούτα κλπ και το μικρό τους ράμφος δεν επιτρέπει τη διάνοιξη μεγάλων σπόρων ή /και τη βρώση σκληρής μπάλας τροφής, ωστόσο μπορεί να φάει μικρούς σπόρους, τριμμένο τυρί, τρίμματα από φυστίκι και λίγη ψίχα ψωμιού.
Συνταγή για το τάισμα διαφόρων ειδών πουλιών, συμπεριλαμβανομένου του Αιγίθαλου:
Αναμειγνύουμε αποξηραμένα σκουλίκια με τροφή ψαριών στο μπλέντερ και μετά τα ανακατεύουμε με φυστικοβούτυρο. Η συνταγή περιέχει υψηλό ποσοστό πρωτεΐνης και λίπους στη σύστασή της και μπορεί εύκολα να τοποθετηθεί στις άκρες των κλαδιών ενός δέντρου για να προσφερθεί στα πουλιά.
Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση
Διωνυμική ονομασία: Aegithalos caudatusΕλληνική: Αιγίθαλος ο μακρόουρος
Αγγλική: long-tailed tit ή long-tailed bushtit
Τάξη: Στρουθιόμορφα (Passeriformes)
Οικογένεια: Αιγιθαλίδες (Aegithalidae)
Γένος: Αιγίθαλος (Aegithalos) [1]
Είδος: A. caudatus
Υποείδη [2]
A. c. alpinus, Αζερμπαϊτζάν, Β Ιράν και ΝΔ Τουρκμενιστάν.
A. c. aremoricus, ΒΔ Γαλλία.
A. c. caudatus
A. c. europaeus, ΒΑ Γαλλία, από ανατολικά ως τη Γερμανία, Ν Σερβία, Δ Ρουμανία, Βουλγαρία, ΒΔ Τουρκία (Β της Αν. Θράκης).
A. c. irbii, Ν Πορτογαλία (Ν της κοιλάδας Tejo), Ν Ισπανία και Κορσική.
A. c. italiae, ηπειρωτική Ιταλία, ΝΔ Σλοβενία.
A. c. kiusiuensis, Ν Ιαπωνία (Σικόκου, Κίουσου και Γιακουσίμα).
A. c. macedonicus, Αλβανία, ΠΓΜΔ, ηπειρωτική Ελλάδα, Ν Βουλγαρία και ΒΔ Τουρκία (ΝΔ Θράκη).
A. c. magnus, Κ & Ν Κορέα και Τσουσίμα Ι.
A. c. major, Καύκασος, ΒΑ Τουρκία, Γεωργία, Αρμενία και Β & Κ Αζερμπαϊτζάν.
A. c. passekii, ΝΑ Τουρκία και Δ Ιράν.
A. c. rosaceus, Βρετανία και Ιρλανδία.
A. c. siculus, Σικελία.
A. c. taiti, ΝΔ και Ν Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Μαγιόρκα.
A. c. tauricus, Ν Κριμαία.
A. c. tephronotus, Λέσβος και Σάμος (Α Ελλάδα), Δ & Κ Τουρκία (Α Θράκη), Συρία και Β Ιράκ.
A. c. trivirgatus, Κ Ιαπωνία (Χονσού, Αουα-σίμα, Σάντο Οκι) και Σεζού.
Media gallery Μακρόουρων (Αιγίθαλων)
