Αμέσως μετά την επώαση και την εκκόλαψη των αυγών, η ανατροφή των νεοσσών αποτελεί αναμφίβολα το επόμενο ομορφότερο στάδιο. Το παρών άρθρο αποτελεί εγχειρίδιο γνώσης και ενημέρωσης για τον αρχάριο ορνιθοτρόφο και αποσκοπεί κυρίως στην ενημέρωση και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει στη φυσική ανατροφή των νεοσσών.
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τo στάδιο της επώασης, έτσι και εδώ η εξέλιξη των νεοσσών μπορεί να διακριθεί στη φυσική και στην τεχνητή ανατροφή. Και οι δύο μέθοδοι μπορούν να εφαρμόζονται παράλληλα ή και σε συνδυασμό, δίνοντας μας τα θεμιτά αποτελέσματα.
Πιο συγκεκριμένα, απλούστατα μπορεί κάποιος να εναποθέσει μερικά μικρά που εκκολάφθηκαν με τεχνητό τρόπο σε μια όρνιθα που εκείνη την περίοδο καθοδηγεί, όπως και επίσης πολύ εύκολα μπορούμε να μεγαλώσουμε τεχνητά νεοσσούς που λόγω δυσκολιών χωρίστηκαν από την μητέρα τους.
Ανάλογα με την περίπτωση και προσαρμοζόμενοι στα συγκεκριμένα δεδομένα και τις επιθυμίες του ορνιθοτρόφου, πρέπει και εδώ να σταθμίσουμε ποιο σύστημα προσφέρει τα περισσότερα πλεονεκτήματα τόσο σε εμάς όσο και στους ίδιους τους νεοσσούς.
Απαραίτητο είναι οι νεοσσοί να μην είναι μεγαλύτεροι των τεσσάρων ημερών καθώς και να μην υπερβαίνουν σε αριθμό τους νεοσσούς που μπορεί να αναλάβει η κλώσα. Η κότα θα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί μετέπειτα τα μικρά της καθώς και να υπάρχει επαρκής χώρος για προστασία και ύπνο κάτω από τα φτερά έως και τις πρώτες εβδομάδες όπου θα την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Το πρωί παρατηρούμε προσεκτικά την συμπεριφορά της μητέρας προς τα υιοθετημένα μικρά και πράττουμε ανάλογα με την διάθεση της.
Ως στρώμνη ενδείκνυται το χοντρό πριονίδι ή το κοντοκομμένο άχυρο.
Αν επιλέξουμε να τοποθετήσουμε τα πουλιά σε κλούβα, στρώνουμε στον πάτο της κάποιο συμπαγές υλικό όπως κομμάτια από χοντρό χαρτόνι, ώστε τα μικρά να μην έρχονται σε επαφή με τα μεγάλα διάκενα που έχουν τα κάγκελα και δυσκολεύονται στο να σταθούν. Σε 3-4 εβδομάδες μπορούμε να αφαιρέσουμε το χαρτόνι.
Μεριμνούμε από πριν να έχουν αγοραστεί οι κατάλληλες σε μέγεθος ποτίστρες και ταΐστρες όπου θα τροφοδοτούν με άνεση τους νεοσσούς. Αν η ποτίστρα έχει πολύ μεγάλο βάθος και πλάτος, τοποθετούμε μέσα της βότσαλα ή μπίλιες προκειμένου να μην πέσουν στο εσωτερικό της οι μικροκαμωμένοι νεοσσοί και πνιγούν.
Τα κοτοπουλάκια θα πρέπει να φθάνουν με ευκολία την ταΐστρα μέσα στην οποία θα έχουμε τοποθετήσει ψιλοκομμένο φύραμα ανάπτυξης. Δεν δίνουμε ποτέ σπαστό καλαμπόκι μιας και το ευαίσθητο στομάχι των νεοσσών δυσκολεύεται να χωνέψει αυτό το αιχμηρό τρόφιμο κάτι το οποίο οδηγεί στον τραυματισμό του στομάχου και σε κουτσουλιές με εμφανή σημάδια αίματος. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να επέλθει και θάνατος.
Μία έξυπνη επίσης ιδέα, είναι να βράζουμε καθημερινά 1-2 αυγά για περίπου 15 λεπτά και αφού τα τρίψουμε σε πολύ μικρά κομματάκια, να τα προσφέρουμε στους νεοσσούς και την όρνιθα. Το αυγό είναι μια πολύ καλή πηγή πρωτεΐνης γεγονός το οποίο βοηθάει τους νεοσσούς στην ομαλή ανάπτυξή τους.
Όταν τα κοτοπουλάκια εκκολαφθούν, είναι σε θέση μέσα σε μερικές ώρες μόνο να εγκαταλείψουν τη φωλιά ακολουθώντας τη μητέρα τους. Η όρνιθα είναι αναγκασμένη να φροντίζει τα μικρά της τα οποία αν εγκατέλειπαν όποτε ήθελαν την προστασία της, δύσκολα θα μπορούσε να τα επιτηρήσει, να τα διδάξει και να τα προστατέψει από τους πιθανούς κινδύνους.
Ο ρόλος της αποτύπωσης επομένως, αφορά την ανάπτυξη της πολύ στενής σχέσης μητέρας - παιδιού, κατάσταση η οποία αρχίζει από όταν οι νεοσσοί βρίσκονται ακόμη στο αυγό όπου με τη βοήθεια των ήχων και του χτύπου της καρδιάς τους αρχίζουν να επικοινωνούν με την όρνιθα. Μετά τη γέννησή τους προστίθεται ή εικόνα της μητέρας και των αδελφών του κάθε μικρού, κάτι το οποίο σταθεροποιεί την απαιτούμενη κατά την πρώτη εβδομάδα ζωής, συνοχή του μικρού σμήνους.
Τις πρώτες 2 εβδομάδες πρέπει να δείχνουμε τη μέγιστη προσοχή μας στην κλώσα και τα μικρά της. Τα κοτοπουλάκια μπορούν να αποτελέσουν εκλεκτή λιχουδιά διάφορων επιτήδειων θηρευτών όπως είναι οι γάτες και οι νυφίτσες. Δεν αφήνουμε την όρνιθα, για ελεύθερη βοσκή χωρίς επίβλεψη και φροντίζουμε να απομακρύνουμε τυχόν μεγαλόσωμα ζώα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ζωή των νεοσσών.
Αναγκαίο θα ήταν τον πρώτο καιρό να δίνεται ξεχωριστός περίβολος στην οικογένεια μακριά από οποιοδήποτε ζώο, ώστε να μπορεί η κλώσα με ευκολία να καθοδηγεί τα μικρά της. Η τοποθέτηση της οικογένειας σε ένα προστατευμένο κινητό κοτέτσι έξω στον περίβολο, είναι μια πολύ καλή λύση επίσης.
Γενικώς όμως, η κλώσα αποτελεί ασπίδα προστασίας για τα κλωσόπουλα. Ενώ κάποια πουλιά χρησιμοποιούν μεγάλο αριθμό παραλλαγών για να παρασύρουν μακριά από τα μικρά τους τον εχθρό που πλησιάζει, η κλώσα επιτίθεται και αμύνεται σθεναρά. Γαμψά νύχια, δυνατές φτερούγες και ένα ισχυρό ράμφος αποφασισμένο να παλέψει μέχρι θανάτου, αποτελούν τη βασική άμυνα της μητέρας.
Αν η κλώσα νιώσει απειλή, φουσκώνει το φτέρωμα της ράχης της, ανοίγει τις φτερούγες της για να φαίνεται μεγαλύτερη και με έντονες φωνές προειδοποιεί τον πιθανό κίνδυνο πως θα πραγματοποιηθεί επίθεση αν τολμήσει να πλησιάσει τα μικρά της. Παρόλο που οι κότες αποφεύγουν να παλεύουν με μεγαλύτερα ζώα, το ίδιο δεν συμβαίνει και με την κλώσα. Μπορεί να τα βάλει και με ζώα 10 φορές μεγαλύτερα από την ίδια αρκεί πάντα να βρίσκονται τα κοτοπουλάκια της προστατευμένα.
Αν και στην κλώσα αρέσει πολύ να περιφέρεται ελεύθερη με τους νεοσσούς της και να τους δείχνει τροφές και λιχουδιές από την πλούσια ποικιλία της φύσης, για τις 2 πρώτες εβδομάδες δεν θα πρέπει να την αφήνουνε να διανύει μεγάλες αποστάσεις προς αναζήτηση τροφής. Τα κοτοπουλάκια κατά αυτό το διάστημα δεν έχουν την πλήρη δυνατότητα να ακολουθούν παντού την κλώσα και αυτό μπορεί πολύ εύκολα να επιφέρει κάποια προβλήματα.
Για παράδειγμα, τα πρωτεύοντα φτερά που έχουν στις φτερούγες τους δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό και αυτό ίσως τα δυσκολέψει σε ένα μεγάλο περίπατο. Αδυνατώντας να προσπεράσουν ένα ψηλό εμπόδιο μπορούν εύκολα να χαθούν μέσα στην αναστάτωσή τους ή να γίνουν στόχος. Επομένως προτείνεται καλύτερα ένας τέτοιος περίπατος μετά τις 3 εβδομάδες ζωής.
Κατά κανόνα όμως η κότα καθοδηγεί σωστά τα μικρά της. Φροντίζει να διατηρεί πάντοτε τους νεοσσούς κοντά της και και να παραμένει σε συνεχή επαγρύπνηση για πιθανά προβλήματα. Τα διδάσκει πως να κινούνται ομαδικά, πως να ανατρέχουν για εύρεση τροφής, πως να κάνουν αμμόλουτρο, πως να μεγαλώνουν υπό την επίβλεψη ενός κυρίαρχου πτηνού αλλά και πως να προστατεύονται από τους διάφορους θηρευτές τους
Ιδιαίτερα ευαίσθητη είναι η κλώσα έναντι των κινδύνων που απειλούν από τον αέρα. Αν αντιληφθεί το χαρακτηριστικό πέταγμα αρπακτικού πουλιού στον ουρανό, μονομιάς βγάζει μια διαπεραστική προειδοποιητική κραυγή που κάνει τους νεοσσούς να αναζητήσουν άμεσα ένα πρόχειρο καταφύγιο μέσα στις φυλλωσιές ή ανάμεσα στις πέτρες. Αν δεν προλάβουν να κρυφτούν εγκαίρως τότε παραμένουν σκυμμένα και "κοκκαλωμένα" στο έδαφος μέχρι ο εχθρός να απομακρυνθεί. Αφού απομακρυνθεί η απειλή, ένα χαρακτηριστικό "γκλουκ γκλουκ" από την κλώσα, αρκεί για να επαναφέρει τα μικρά πίσω στην προστασία της.
H αντίδραση αυτή των νεοσσών καθώς η στιγμιαία προειδοποίηση της κλώσας, δεν είναι κάτι που τους διδάσκεται αλλά μια ενστικτώδης αντίδραση επιβίωσης. Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και σε τεχνητά μεγαλωμένους νεοσσούς, αρκεί πάντα να μιμηθούμε τον χαρακτηριστικό ήχο της κλώσας όταν εντοπίζει κίνδυνο.
Τις επόμενες όμως ημέρες μπορεί να συμβεί ένας μικρός μαχητής να χτυπήσει εσκεμμένα με το ράμφος του το πρόσωπο του αντιπάλου και αυτός να πρέπει να αποτραβηχτεί σαστισμένος. Αυτά είναι τα πρώτα σημάδια της πάλης για ιεραρχία.
Πραγματικά σοβαρή γίνεται όμως η κατάσταση μόλις με την έναρξη της γενετήσιας ωριμότητας όπου η κοινωνική θέση κατακτάται με αγώνα στο σμήνος. Αυτός ο αγώνας μπορεί να είναι σκληρός και ανελέητος. Σπανίως όμως γίνονται αιματηροί και ποτέ δεν καταλήγουν σε θάνατο.
Μετά από μερικές ημέρες ανησυχίας και κινητικότητας στο σμήνος, όλα αποκαθίστανται γρήγορα. Νικητές και ηττημένοι έχουν καθοριστεί και έτσι πλέον κάθε πτηνό μπορεί να γνωρίζει την συνήθως σταθερή ιεραρχική του θέση στο σμήνος. Τα αρσενικά είναι εκείνα που βρίσκονται στην κορυφή της ιεραρχίας , ξεκινώντας από το δυνατότερο έως το πιο αδύναμο, ενώ οι νεαρές όρνιθες αποτελούν τον χαμηλότερο κρίκο αυτής της κοινωνίας.
Όπως συμβαίνει με όλες τις ανώτερες μορφές ζωής, έτσι και εδώ οι κότες δεν βασίζονται μόνο στο ένστικτο τους για να επιβιώσουν. Η ικανότητα της μάθησης αποτελεί στοιχείο μέγιστης σημασίας για την ικανοποίηση μιας βασικής ανάγκης, της τροφής.
Τα κοτοπουλάκια έχουν εκ γενετής την τάση να τσιμπολογούν και να επεξεργάζονται με το ράμφος τους οτιδήποτε τους κινήσει εκείνη τη στιγμή το ενδιαφέρον. Αυτό μπορεί να αποτελείται από ένα κινητικό αρθρόποδο έως ένα μεγάλο σπόρο καλαμποκιού. Η κλώσα όμως είναι εκείνη που θα τα διδάξει τι από αυτά μπορεί να φαγωθεί και τι όχι.
Οδηγώντας τα σε εκλεκτές λιχουδιές (σκουλήκια, προνύμφες, μυρμήγκια, σκαθάρια, πεταλούδες, κουνούπια, μικρές σαύρες, φίδια ακόμη και ποντίκια), τα προτρέπει δείχνοντας, τσιμπώντας, κρατώντας και αφήνοντάς τα να δοκιμάσουν αυτές τις ιδιαίτερες τροφές. Με τον καιρό, τα κοτοπουλάκια μαθαίνουν να ξεχωρίζουν μόνα τους τα φαγώσιμα τρόφιμα μέχρι που φτάνουν στο σημείο να μην βασίζονται άλλο στην μητέρα τους.
Η κλώσα στην αρχή της εκπαίδευσης των μικρών της, χρησιμοποιεί πληθώρα ήχων που ενημερώνουν τα κοτοπουλάκια για το πότε έχει εντοπίσει μια λιχουδιά και για το πότε κάτι διαφορετικό.
Κάποιες φορές η διαδικασία μπορεί να γίνει εντελώς διακριτικά, σχεδόν χωρίς να γίνει αντιληπτό, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, από την μία στιγμή στην άλλη η κότα διώχνει τους νεοσσούς της χτυπώντας τους με το ράμφος της. Η ίδια θα επιστρέψει ξανά στο ενήλικο σμήνος της, υπό την προστασία του Άλφα πουλιού, ενώ για τα κλωσόπουλα θα αρχίσει πια ένα νέο κεφάλαιο.
Από την 8η εβδομάδα δεν μιλάμε πια για νεοσσούς αλλά για νεαρές όρνιθες και αντίστοιχα νεαρούς πετεινούς. Το φτέρωμα έχει σε μεγάλο βαθμό αναπτυχθεί και μπορεί να προστατέψει τα πτηνά από τις επιδράσεις του καιρού.
Παρόλο που πλέον τα μικρά μας έχουν αποκοπεί από την προστασία της μητέρας τους, συνεχίζουν να παραμένουν όλα μαζί λειτουργώντας σαν ομάδα. Ποτέ κάποιο νεαρό πτηνό δεν απομακρύνετε πολύ από την ασφάλεια του σμήνους. Εάν αυτό όμως για κάποιο λόγο συμβεί, τότε γρήγορα με αγωνιώδεις κραυγές ψάχνει τα απομακρυσμένα αδέρφια του και σταματάει μόνο έως ότου βρεθεί ξανά κοντά τους.
Εάν κάτι τέτοιο γινόταν ενώ βρισκόταν ακόμη υπό την επίβλεψη της μητέρας του, τότε εκείνη θα έτρεχε αμέσως να συναντήσει το απομακρυσμένο της κλωσόπουλο ακολουθώντας τις ανήσυχες κραυγές του. Η ομάδα θα ενώνονταν ξανά και η κλώσα θα συνέχιζε την καθοδήγηση. Δυστυχώς όμως, τα αδέρφια του δεν θα είναι το ίδιο ευαίσθητα σε ένα αντίστοιχο κάλεσμα.
Σε ηλικία 2 μηνών και άνω μπορούν πλέον να καταναλώνουν μεγάλα δημητριακά χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Οι όρνιθες γενικώς προτιμούν τροφές που μπορούν να πιάσουν και να καταπιούν εύκολα. Απεχθάνονται το δύσκολο και χρονοβόρο τεμάχισμα. Για αυτό το λόγο εκτιμούν σπόρους όπως είναι το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι, η σίκαλη και τέλος η βρώμη.
Συμπληρωματικά, καλό είναι να χορηγούμε μια μικρή ποσότητα από αυτούς τους σπόρους στα κλωσόπουλα καθημερινά χωρίς όμως να παραλείπουμε το αναγκαίο μέχρις στιγμής φύραμα. Οι κότες θα καταναλώσουν επίσης με ευχαρίστηση οποιοδήποτε μικρό σπόρο τους χορηγήσουμε όπως π.χ. ο ηλιόσπορος, το σουσάμι, η κινόα ακόμη και οι σπόροι των ωδικών πτηνών.
Ψιλοκομμένα αποξηραμένα βότανα (ρίγανη, θυμάρι κ.α.) καλό είναι να χορηγούνται αναμεμιγμένα στο φύραμα 1-2 φορές την εβδομάδα. Η παροχή βιολογικού μηλόξυδου και εκχυλίσματος μελιάς στην ποτίστρα κρίνεται απαραίτητη για την διατήρηση της καλής τους υγείας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει τα πουλιά να τρέφονται σωστά αυτές τις περιόδους, να είναι προστατευμένα καλά από το κρύο και να τους δίνεται αρκετός χρόνος για να εκτελούν τις φυσικές τους δραστηριότητες μαζί με τη μητέρα τους.
Όσο για το γνωστό σε όλους μας λάλημα, θα ξεκινήσει διστακτικά από την ηλικία των 4-5 μηνών και με τον καιρό θα γίνεται ολοένα πιο σίγουρο και δυναμικό.
Σημαντικό επίσης είναι να ειπωθεί πως σε μερικές νάνες φυλές, τα κοκοράκια μπορεί να αρχίσουν σημάδια ωριμότητας από την ηλικία μόλις των 3 μηνών.
Θα πρέπει να τους δίνεται η ευκαιρία να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον περίβολο προκειμένου να αποκτήσουν δυνάμεις και αντισώματα ώστε με την σειρά τους να γίνουν δυνατές παραγωγοί αυγών.
Σε ηλικία 6 μηνών θα αρχίσουν να προετοιμάζονται για τα πρώτα τους αυγά. Το πώς εμείς θα το καταλάβουμε αυτό είναι μια εύκολη υπόθεση...
Το λειρί θα έχει αποκτήσει μια έντονη κόκκινη απόχρωση ενώ η αμάρα θα μεγαλώσει και θα έχει γίνει πιο ελαστική. Ένα συνεχές κάλεσμα που θα θυμίζει τραγούδι θα ακούγεται συχνότερα τις ημέρες που θα κοντεύει η πρώτη έποδος. Το κάλεσμα αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε και ως το λεγόμενο "τραγούδι του αυγού" κάτι το οποίο προμηνύει πάντοτε την έναρξη μιας ωοτοκίας.
Κάτι το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει επίσης είναι το να βλέπουμε τα πτηνά μας να καταναλώνουν με βουλιμία πετραδάκια και μικρά χαλίκια. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να συλλέξουν ασβέστιο για την ομαλή δημιουργία του κελύφους.
Φτάνοντας στη λήξη αυτού του όμορφου κεφαλαίου, ο ορνιθοτρόφος, υπερήφανος πια, μπορεί να χαίρεται για την τελική εξέλιξη των πτηνών του. Τα δυσάρεστα μπορεί πάντοτε να προκύψουν σε μια τέτοια ιστορία όμως το μόνο σίγουρο είναι πως στο τέλος θα στεκόμαστε εμείς κερδισμένοι από αυτό το ταξίδι. Ένα ταξίδι που θα μας γεμίσει με τρυφερά συναισθήματα, ευαισθησίες, αγάπη αλλά κυρίως χαρά και υπερηφάνεια. Ένα ταξίδι που μπορούν να απολαύσουν τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι ενδιαφερόμενοι.
Το κοτέτσι και η αναπαραγωγή της κότας
Πως θα αναθρέψετε κοτοπουλάκια με τη φυσική μέθοδο
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τo στάδιο της επώασης, έτσι και εδώ η εξέλιξη των νεοσσών μπορεί να διακριθεί στη φυσική και στην τεχνητή ανατροφή. Και οι δύο μέθοδοι μπορούν να εφαρμόζονται παράλληλα ή και σε συνδυασμό, δίνοντας μας τα θεμιτά αποτελέσματα.
Πιο συγκεκριμένα, απλούστατα μπορεί κάποιος να εναποθέσει μερικά μικρά που εκκολάφθηκαν με τεχνητό τρόπο σε μια όρνιθα που εκείνη την περίοδο καθοδηγεί, όπως και επίσης πολύ εύκολα μπορούμε να μεγαλώσουμε τεχνητά νεοσσούς που λόγω δυσκολιών χωρίστηκαν από την μητέρα τους.
Ανάλογα με την περίπτωση και προσαρμοζόμενοι στα συγκεκριμένα δεδομένα και τις επιθυμίες του ορνιθοτρόφου, πρέπει και εδώ να σταθμίσουμε ποιο σύστημα προσφέρει τα περισσότερα πλεονεκτήματα τόσο σε εμάς όσο και στους ίδιους τους νεοσσούς.
Ενέργειες κατά την εκκόλαψη
Εφόσον έχουν εκκολαφθεί όλοι οι νεοσσοί της όρνιθάς μας, εμείς θα πρέπει να έχουμε μεριμνήσει από πριν να έχουν απομακρυνθεί όλα να σπασμένα κελύφη των αυγών και σε κάποιες περιπτώσεις οι πιθανοί νεκροί νεοσσοί. Επιστρέφουμε τυχόν απομακρυσμένους νεοσσούς, τους οποίους είχαμε τοποθετήσει σε ειδικό κατάλυμα για να μην διασπούν την προσοχή της κλώσας, πίσω σε αυτή και το πρώτο βράδυ δεν ενοχλούμε τα μικρά που εκκολάφθηκαν παρά μόνο αφήνουμε την κλώσα να κοιμηθεί κανονικά με τα μικρά στην φωλιά της.Προσθήκη επιπλέον νεοσσών στη φωλιά
Αν τυχόν θέλουμε να προσθέσουμε κάποιους έξτρα νεοσσούς στη φωλιά, τότε η καλύτερη ώρα για να γίνει αυτή η διαδικασία είναι αργά το σούρουπο όπου η κότα δεν θα αντιλαμβάνεται πολλά. Δίνοντας βάση σε αυτό, οι υιοθετημένοι νεοσσοί θα έχουν τη δυνατότητα να γνωριστούν με την νέα τους μητέρα όλο το βράδυ, μέσω των συγκεκριμένων ήχων που θα παράγουν.Απαραίτητο είναι οι νεοσσοί να μην είναι μεγαλύτεροι των τεσσάρων ημερών καθώς και να μην υπερβαίνουν σε αριθμό τους νεοσσούς που μπορεί να αναλάβει η κλώσα. Η κότα θα πρέπει να μπορεί να διαχειριστεί μετέπειτα τα μικρά της καθώς και να υπάρχει επαρκής χώρος για προστασία και ύπνο κάτω από τα φτερά έως και τις πρώτες εβδομάδες όπου θα την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Το πρωί παρατηρούμε προσεκτικά την συμπεριφορά της μητέρας προς τα υιοθετημένα μικρά και πράττουμε ανάλογα με την διάθεση της.
Στέγαση
Ο χώρος που θα στεγάσουμε την οικογένεια πρέπει να είναι φωτεινός, στεγνός, προστατευμένος από τα καιρικά φαινόμενα, ειδικά από τα ρεύματα αέρα και φυσικά αποπαρασιτωμένος.Ως στρώμνη ενδείκνυται το χοντρό πριονίδι ή το κοντοκομμένο άχυρο.
Αν επιλέξουμε να τοποθετήσουμε τα πουλιά σε κλούβα, στρώνουμε στον πάτο της κάποιο συμπαγές υλικό όπως κομμάτια από χοντρό χαρτόνι, ώστε τα μικρά να μην έρχονται σε επαφή με τα μεγάλα διάκενα που έχουν τα κάγκελα και δυσκολεύονται στο να σταθούν. Σε 3-4 εβδομάδες μπορούμε να αφαιρέσουμε το χαρτόνι.
Μεριμνούμε από πριν να έχουν αγοραστεί οι κατάλληλες σε μέγεθος ποτίστρες και ταΐστρες όπου θα τροφοδοτούν με άνεση τους νεοσσούς. Αν η ποτίστρα έχει πολύ μεγάλο βάθος και πλάτος, τοποθετούμε μέσα της βότσαλα ή μπίλιες προκειμένου να μην πέσουν στο εσωτερικό της οι μικροκαμωμένοι νεοσσοί και πνιγούν.
Τα κοτοπουλάκια θα πρέπει να φθάνουν με ευκολία την ταΐστρα μέσα στην οποία θα έχουμε τοποθετήσει ψιλοκομμένο φύραμα ανάπτυξης. Δεν δίνουμε ποτέ σπαστό καλαμπόκι μιας και το ευαίσθητο στομάχι των νεοσσών δυσκολεύεται να χωνέψει αυτό το αιχμηρό τρόφιμο κάτι το οποίο οδηγεί στον τραυματισμό του στομάχου και σε κουτσουλιές με εμφανή σημάδια αίματος. Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να επέλθει και θάνατος.
Μία έξυπνη επίσης ιδέα, είναι να βράζουμε καθημερινά 1-2 αυγά για περίπου 15 λεπτά και αφού τα τρίψουμε σε πολύ μικρά κομματάκια, να τα προσφέρουμε στους νεοσσούς και την όρνιθα. Το αυγό είναι μια πολύ καλή πηγή πρωτεΐνης γεγονός το οποίο βοηθάει τους νεοσσούς στην ομαλή ανάπτυξή τους.
Τα πρώτα στάδια ανάπτυξης των νεοσσών
Κατά τις πρώτες 36 ώρες τις ζωής τους έξω από το αυγό οι νεοσσοί είναι πολύ ευαίσθητοι στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Το στάδιο αυτό των μικρών είναι γνωστό και ως φάση αποτύπωσης, κατά την οποία είναι εξαιρετικά τρωτοί στα κατακλυσμιαία φυσικά φαινόμενα. Μεγάλης σημασίας επομένως η ασφάλειά τους διότι οι πρώτες εικόνες εντυπώνονται ανεξίτηλα στον ψυχισμό των πουλιών. Η μητέρα φύση έχει προνοήσει εύστοχα σχετικά με αυτό.Όταν τα κοτοπουλάκια εκκολαφθούν, είναι σε θέση μέσα σε μερικές ώρες μόνο να εγκαταλείψουν τη φωλιά ακολουθώντας τη μητέρα τους. Η όρνιθα είναι αναγκασμένη να φροντίζει τα μικρά της τα οποία αν εγκατέλειπαν όποτε ήθελαν την προστασία της, δύσκολα θα μπορούσε να τα επιτηρήσει, να τα διδάξει και να τα προστατέψει από τους πιθανούς κινδύνους.
Ο ρόλος της αποτύπωσης επομένως, αφορά την ανάπτυξη της πολύ στενής σχέσης μητέρας - παιδιού, κατάσταση η οποία αρχίζει από όταν οι νεοσσοί βρίσκονται ακόμη στο αυγό όπου με τη βοήθεια των ήχων και του χτύπου της καρδιάς τους αρχίζουν να επικοινωνούν με την όρνιθα. Μετά τη γέννησή τους προστίθεται ή εικόνα της μητέρας και των αδελφών του κάθε μικρού, κάτι το οποίο σταθεροποιεί την απαιτούμενη κατά την πρώτη εβδομάδα ζωής, συνοχή του μικρού σμήνους.
Τις πρώτες 2 εβδομάδες πρέπει να δείχνουμε τη μέγιστη προσοχή μας στην κλώσα και τα μικρά της. Τα κοτοπουλάκια μπορούν να αποτελέσουν εκλεκτή λιχουδιά διάφορων επιτήδειων θηρευτών όπως είναι οι γάτες και οι νυφίτσες. Δεν αφήνουμε την όρνιθα, για ελεύθερη βοσκή χωρίς επίβλεψη και φροντίζουμε να απομακρύνουμε τυχόν μεγαλόσωμα ζώα που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ζωή των νεοσσών.Αναγκαίο θα ήταν τον πρώτο καιρό να δίνεται ξεχωριστός περίβολος στην οικογένεια μακριά από οποιοδήποτε ζώο, ώστε να μπορεί η κλώσα με ευκολία να καθοδηγεί τα μικρά της. Η τοποθέτηση της οικογένειας σε ένα προστατευμένο κινητό κοτέτσι έξω στον περίβολο, είναι μια πολύ καλή λύση επίσης.
Γενικώς όμως, η κλώσα αποτελεί ασπίδα προστασίας για τα κλωσόπουλα. Ενώ κάποια πουλιά χρησιμοποιούν μεγάλο αριθμό παραλλαγών για να παρασύρουν μακριά από τα μικρά τους τον εχθρό που πλησιάζει, η κλώσα επιτίθεται και αμύνεται σθεναρά. Γαμψά νύχια, δυνατές φτερούγες και ένα ισχυρό ράμφος αποφασισμένο να παλέψει μέχρι θανάτου, αποτελούν τη βασική άμυνα της μητέρας.
Αν η κλώσα νιώσει απειλή, φουσκώνει το φτέρωμα της ράχης της, ανοίγει τις φτερούγες της για να φαίνεται μεγαλύτερη και με έντονες φωνές προειδοποιεί τον πιθανό κίνδυνο πως θα πραγματοποιηθεί επίθεση αν τολμήσει να πλησιάσει τα μικρά της. Παρόλο που οι κότες αποφεύγουν να παλεύουν με μεγαλύτερα ζώα, το ίδιο δεν συμβαίνει και με την κλώσα. Μπορεί να τα βάλει και με ζώα 10 φορές μεγαλύτερα από την ίδια αρκεί πάντα να βρίσκονται τα κοτοπουλάκια της προστατευμένα.
Αν και στην κλώσα αρέσει πολύ να περιφέρεται ελεύθερη με τους νεοσσούς της και να τους δείχνει τροφές και λιχουδιές από την πλούσια ποικιλία της φύσης, για τις 2 πρώτες εβδομάδες δεν θα πρέπει να την αφήνουνε να διανύει μεγάλες αποστάσεις προς αναζήτηση τροφής. Τα κοτοπουλάκια κατά αυτό το διάστημα δεν έχουν την πλήρη δυνατότητα να ακολουθούν παντού την κλώσα και αυτό μπορεί πολύ εύκολα να επιφέρει κάποια προβλήματα.
Για παράδειγμα, τα πρωτεύοντα φτερά που έχουν στις φτερούγες τους δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό και αυτό ίσως τα δυσκολέψει σε ένα μεγάλο περίπατο. Αδυνατώντας να προσπεράσουν ένα ψηλό εμπόδιο μπορούν εύκολα να χαθούν μέσα στην αναστάτωσή τους ή να γίνουν στόχος. Επομένως προτείνεται καλύτερα ένας τέτοιος περίπατος μετά τις 3 εβδομάδες ζωής.
Κατά κανόνα όμως η κότα καθοδηγεί σωστά τα μικρά της. Φροντίζει να διατηρεί πάντοτε τους νεοσσούς κοντά της και και να παραμένει σε συνεχή επαγρύπνηση για πιθανά προβλήματα. Τα διδάσκει πως να κινούνται ομαδικά, πως να ανατρέχουν για εύρεση τροφής, πως να κάνουν αμμόλουτρο, πως να μεγαλώνουν υπό την επίβλεψη ενός κυρίαρχου πτηνού αλλά και πως να προστατεύονται από τους διάφορους θηρευτές τους
Ιδιαίτερα ευαίσθητη είναι η κλώσα έναντι των κινδύνων που απειλούν από τον αέρα. Αν αντιληφθεί το χαρακτηριστικό πέταγμα αρπακτικού πουλιού στον ουρανό, μονομιάς βγάζει μια διαπεραστική προειδοποιητική κραυγή που κάνει τους νεοσσούς να αναζητήσουν άμεσα ένα πρόχειρο καταφύγιο μέσα στις φυλλωσιές ή ανάμεσα στις πέτρες. Αν δεν προλάβουν να κρυφτούν εγκαίρως τότε παραμένουν σκυμμένα και "κοκκαλωμένα" στο έδαφος μέχρι ο εχθρός να απομακρυνθεί. Αφού απομακρυνθεί η απειλή, ένα χαρακτηριστικό "γκλουκ γκλουκ" από την κλώσα, αρκεί για να επαναφέρει τα μικρά πίσω στην προστασία της.
H αντίδραση αυτή των νεοσσών καθώς η στιγμιαία προειδοποίηση της κλώσας, δεν είναι κάτι που τους διδάσκεται αλλά μια ενστικτώδης αντίδραση επιβίωσης. Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και σε τεχνητά μεγαλωμένους νεοσσούς, αρκεί πάντα να μιμηθούμε τον χαρακτηριστικό ήχο της κλώσας όταν εντοπίζει κίνδυνο.
Μικροί μαχητές
Σε ηλικία μόλις δύο εβδομάδων περίπου παρατηρούμε στο παιχνίδι των μικρών μας τις πρώτες δοκιμές δύναμής τους. Χτυπώντας τις φτερούγες τους τρέχουν και πηδούν το ένα πάνω στο άλλο, περιμένουν λίγα λεπτά παραφυλώντας πρόσωπο με πρόσωπο, για να στραφούν την επόμενη στιγμή μπροστά σε κάποιο άλλο συμπαίκτη.Τις επόμενες όμως ημέρες μπορεί να συμβεί ένας μικρός μαχητής να χτυπήσει εσκεμμένα με το ράμφος του το πρόσωπο του αντιπάλου και αυτός να πρέπει να αποτραβηχτεί σαστισμένος. Αυτά είναι τα πρώτα σημάδια της πάλης για ιεραρχία.
Πραγματικά σοβαρή γίνεται όμως η κατάσταση μόλις με την έναρξη της γενετήσιας ωριμότητας όπου η κοινωνική θέση κατακτάται με αγώνα στο σμήνος. Αυτός ο αγώνας μπορεί να είναι σκληρός και ανελέητος. Σπανίως όμως γίνονται αιματηροί και ποτέ δεν καταλήγουν σε θάνατο.
Μετά από μερικές ημέρες ανησυχίας και κινητικότητας στο σμήνος, όλα αποκαθίστανται γρήγορα. Νικητές και ηττημένοι έχουν καθοριστεί και έτσι πλέον κάθε πτηνό μπορεί να γνωρίζει την συνήθως σταθερή ιεραρχική του θέση στο σμήνος. Τα αρσενικά είναι εκείνα που βρίσκονται στην κορυφή της ιεραρχίας , ξεκινώντας από το δυνατότερο έως το πιο αδύναμο, ενώ οι νεαρές όρνιθες αποτελούν τον χαμηλότερο κρίκο αυτής της κοινωνίας.
Η μάθηση
Όπως συμβαίνει με όλες τις ανώτερες μορφές ζωής, έτσι και εδώ οι κότες δεν βασίζονται μόνο στο ένστικτο τους για να επιβιώσουν. Η ικανότητα της μάθησης αποτελεί στοιχείο μέγιστης σημασίας για την ικανοποίηση μιας βασικής ανάγκης, της τροφής.Τα κοτοπουλάκια έχουν εκ γενετής την τάση να τσιμπολογούν και να επεξεργάζονται με το ράμφος τους οτιδήποτε τους κινήσει εκείνη τη στιγμή το ενδιαφέρον. Αυτό μπορεί να αποτελείται από ένα κινητικό αρθρόποδο έως ένα μεγάλο σπόρο καλαμποκιού. Η κλώσα όμως είναι εκείνη που θα τα διδάξει τι από αυτά μπορεί να φαγωθεί και τι όχι.
Οδηγώντας τα σε εκλεκτές λιχουδιές (σκουλήκια, προνύμφες, μυρμήγκια, σκαθάρια, πεταλούδες, κουνούπια, μικρές σαύρες, φίδια ακόμη και ποντίκια), τα προτρέπει δείχνοντας, τσιμπώντας, κρατώντας και αφήνοντάς τα να δοκιμάσουν αυτές τις ιδιαίτερες τροφές. Με τον καιρό, τα κοτοπουλάκια μαθαίνουν να ξεχωρίζουν μόνα τους τα φαγώσιμα τρόφιμα μέχρι που φτάνουν στο σημείο να μην βασίζονται άλλο στην μητέρα τους.
Η κλώσα στην αρχή της εκπαίδευσης των μικρών της, χρησιμοποιεί πληθώρα ήχων που ενημερώνουν τα κοτοπουλάκια για το πότε έχει εντοπίσει μια λιχουδιά και για το πότε κάτι διαφορετικό.
Η ανεξαρτητοποίηση
Όταν πλέον τα μικρά έχουν μάθει καλά το μάθημα τους και η κλώσα θεωρεί πως δεν την έχουν πλέον ανάγκη, η οικογένεια αρχίζει να διασπάται. Αυτό συμβαίνει συνήθως μετά από οχτώ περίπου εβδομάδες.Κάποιες φορές η διαδικασία μπορεί να γίνει εντελώς διακριτικά, σχεδόν χωρίς να γίνει αντιληπτό, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, από την μία στιγμή στην άλλη η κότα διώχνει τους νεοσσούς της χτυπώντας τους με το ράμφος της. Η ίδια θα επιστρέψει ξανά στο ενήλικο σμήνος της, υπό την προστασία του Άλφα πουλιού, ενώ για τα κλωσόπουλα θα αρχίσει πια ένα νέο κεφάλαιο.
Από την 8η εβδομάδα δεν μιλάμε πια για νεοσσούς αλλά για νεαρές όρνιθες και αντίστοιχα νεαρούς πετεινούς. Το φτέρωμα έχει σε μεγάλο βαθμό αναπτυχθεί και μπορεί να προστατέψει τα πτηνά από τις επιδράσεις του καιρού.
Παρόλο που πλέον τα μικρά μας έχουν αποκοπεί από την προστασία της μητέρας τους, συνεχίζουν να παραμένουν όλα μαζί λειτουργώντας σαν ομάδα. Ποτέ κάποιο νεαρό πτηνό δεν απομακρύνετε πολύ από την ασφάλεια του σμήνους. Εάν αυτό όμως για κάποιο λόγο συμβεί, τότε γρήγορα με αγωνιώδεις κραυγές ψάχνει τα απομακρυσμένα αδέρφια του και σταματάει μόνο έως ότου βρεθεί ξανά κοντά τους.
Εάν κάτι τέτοιο γινόταν ενώ βρισκόταν ακόμη υπό την επίβλεψη της μητέρας του, τότε εκείνη θα έτρεχε αμέσως να συναντήσει το απομακρυσμένο της κλωσόπουλο ακολουθώντας τις ανήσυχες κραυγές του. Η ομάδα θα ενώνονταν ξανά και η κλώσα θα συνέχιζε την καθοδήγηση. Δυστυχώς όμως, τα αδέρφια του δεν θα είναι το ίδιο ευαίσθητα σε ένα αντίστοιχο κάλεσμα.
Προτιμώμενες τροφές
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, τα νεογέννητα κλωσόπουλα είναι αναγκαίο να τρέφονται, εκτός των λιχουδιών που τους δείχνει η μητέρα τους, μόνο με φύραμα ανάπτυξης και συμπληρωματικά με βραστό αυγό, κατά το πρώτο διάστημα.Σε ηλικία 2 μηνών και άνω μπορούν πλέον να καταναλώνουν μεγάλα δημητριακά χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Οι όρνιθες γενικώς προτιμούν τροφές που μπορούν να πιάσουν και να καταπιούν εύκολα. Απεχθάνονται το δύσκολο και χρονοβόρο τεμάχισμα. Για αυτό το λόγο εκτιμούν σπόρους όπως είναι το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι, η σίκαλη και τέλος η βρώμη.
Συμπληρωματικά, καλό είναι να χορηγούμε μια μικρή ποσότητα από αυτούς τους σπόρους στα κλωσόπουλα καθημερινά χωρίς όμως να παραλείπουμε το αναγκαίο μέχρις στιγμής φύραμα. Οι κότες θα καταναλώσουν επίσης με ευχαρίστηση οποιοδήποτε μικρό σπόρο τους χορηγήσουμε όπως π.χ. ο ηλιόσπορος, το σουσάμι, η κινόα ακόμη και οι σπόροι των ωδικών πτηνών.
Ψιλοκομμένα αποξηραμένα βότανα (ρίγανη, θυμάρι κ.α.) καλό είναι να χορηγούνται αναμεμιγμένα στο φύραμα 1-2 φορές την εβδομάδα. Η παροχή βιολογικού μηλόξυδου και εκχυλίσματος μελιάς στην ποτίστρα κρίνεται απαραίτητη για την διατήρηση της καλής τους υγείας.
Σημαντικές περίοδοι στην ανατροφή των νεοσσών
Τις πρώτες εβδομάδες τις διακρίνουμε χοντρικά στην:- Περίοδο των πούπουλων: 1η μέχρι 3η εβδομάδα
- Περίοδο ανάπτυξης πετρώματος: 3η μέχρι 6η εβδομάδα
- Περίοδο ανάπτυξης: 6η μέχρι 8η εβδομάδα
Ιδιαίτερη σημασία έχει τα πουλιά να τρέφονται σωστά αυτές τις περιόδους, να είναι προστατευμένα καλά από το κρύο και να τους δίνεται αρκετός χρόνος για να εκτελούν τις φυσικές τους δραστηριότητες μαζί με τη μητέρα τους.
Τα νεαρά πτηνά
Νεαροί πετεινοί
Σε ηλικία 3 μηνών μπορούν να παρατηρηθούν τα πρώτα σημάδια διάκρισης ενός νεαρού πετεινού. Το λειρί αρχίζει να μεγαλώνει περισσότερο από ότι των θηλυκών ενώ τα φτερά της ράχης, της ουράς, του σβέρκου και των φτερούγων, αρχίζουν να αποκτούν ένα νέο, πολύχρωμο χρωματισμό, στοιχείο που αντιπροσωπεύει ολοφάνερα το φύλο είδους.Όσο για το γνωστό σε όλους μας λάλημα, θα ξεκινήσει διστακτικά από την ηλικία των 4-5 μηνών και με τον καιρό θα γίνεται ολοένα πιο σίγουρο και δυναμικό.
Σημαντικό επίσης είναι να ειπωθεί πως σε μερικές νάνες φυλές, τα κοκοράκια μπορεί να αρχίσουν σημάδια ωριμότητας από την ηλικία μόλις των 3 μηνών.
Νεαρές όρνιθες
Τα θηλυκά πτηνά, τα οποία προσέχουμε φυσικά περισσότερο λόγο της μεγαλύτερης διάρκειας εκμετάλλευσης τους, διανύουν μια φάση κατά την οποία δεν χρειάζονται πολύ την προστασία μας, χρειάζονται όμως πιο προσεκτική διαχείριση.Θα πρέπει να τους δίνεται η ευκαιρία να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον περίβολο προκειμένου να αποκτήσουν δυνάμεις και αντισώματα ώστε με την σειρά τους να γίνουν δυνατές παραγωγοί αυγών.
Σε ηλικία 6 μηνών θα αρχίσουν να προετοιμάζονται για τα πρώτα τους αυγά. Το πώς εμείς θα το καταλάβουμε αυτό είναι μια εύκολη υπόθεση...
Το λειρί θα έχει αποκτήσει μια έντονη κόκκινη απόχρωση ενώ η αμάρα θα μεγαλώσει και θα έχει γίνει πιο ελαστική. Ένα συνεχές κάλεσμα που θα θυμίζει τραγούδι θα ακούγεται συχνότερα τις ημέρες που θα κοντεύει η πρώτη έποδος. Το κάλεσμα αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε και ως το λεγόμενο "τραγούδι του αυγού" κάτι το οποίο προμηνύει πάντοτε την έναρξη μιας ωοτοκίας.
Κάτι το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει επίσης είναι το να βλέπουμε τα πτηνά μας να καταναλώνουν με βουλιμία πετραδάκια και μικρά χαλίκια. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να συλλέξουν ασβέστιο για την ομαλή δημιουργία του κελύφους.
Τελικό στάδιο ανατροφής
Σε ηλικία μόλις 6 μηνών, τα μικρά μας κοτοπουλάκια θα έχουν ήδη μεταμορφωθεί σε επιβλητικούς πετεινούς και σε αντίστοιχα κομψές όρνιθες. Ώριμα και ενήλικα πια τα μικρά μας είναι έτοιμα να συνεχίσουν το καθένα τους το δικό του σκοπό στο σμήνος.Φτάνοντας στη λήξη αυτού του όμορφου κεφαλαίου, ο ορνιθοτρόφος, υπερήφανος πια, μπορεί να χαίρεται για την τελική εξέλιξη των πτηνών του. Τα δυσάρεστα μπορεί πάντοτε να προκύψουν σε μια τέτοια ιστορία όμως το μόνο σίγουρο είναι πως στο τέλος θα στεκόμαστε εμείς κερδισμένοι από αυτό το ταξίδι. Ένα ταξίδι που θα μας γεμίσει με τρυφερά συναισθήματα, ευαισθησίες, αγάπη αλλά κυρίως χαρά και υπερηφάνεια. Ένα ταξίδι που μπορούν να απολαύσουν τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι ενδιαφερόμενοι.
Σχετικό περιεχόμενο
Παραγωγή νεοσσών όρνιθας με τη φυσική μέθοδοΤο κοτέτσι και η αναπαραγωγή της κότας
