Μετάλλαξη είναι η φυσική αλλαγή στον γενετικό κώδικα ενός πουλιού, δηλαδή στο γονότυπο, η οποία μπορεί είτε να προκαλέσει είτε όχι, αλλαγές στην εμφάνισή του, δηλαδή στον φαινότυπο.
Γενετική μετάλλαξη είναι μια τυχαία αλλαγή στον γενετικό κώδικα ενός οργανισμού, που συμβαίνει κατά την αντιγραφή του DNA, λίγο πριν τη διαίρεση ενός κυττάρου για τη δημιουργία δύο πανομοιότυπων κυττάρων.
Οι μεταλλάξεις κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες. Τις γονιδιακές και τις χρωμοσωμικές. Οι γονιδιακές δημιουργούν αλλαγή, αντικατάσταση ή έλλειψη στο συνδυασμό της αλληλουχίας των βάσεων μιας σχετικά μικρής περιοχής στο DNA που αφορά συγκεκριμένο γονίδιο, ενώ οι χρωμοσωμικές αφορούν σε αντίστοιχες μεταβολές αλλά σε μεγαλύτερο τμήμα του χρωμοσώματος.
Γονιδιακή μετάλλαξη είναι μια αλλαγή στο DNA ενός γονιδίου. Έτσι, το DNA στο νέο κύτταρο δε θα είναι ακριβώς το ίδιο, όπως θα έπρεπε. Η αλλοίωση αυτή που προκύπτει μπορεί να αλλάξει ή και να καταστρέψει την πληροφορία για τη σύνθεση της πρωτεΐνης. Ανάλογα και με το πόσο σημαντική είναι η λειτουργία της πρωτεΐνης που δε δουλεύει πια σωστά, προκύπτουν οι γενετικές διαφοροποιήσεις ή οι γενετικές ασθένειες.
Όταν αυτή η μεταβολή συμβαίνει κατά το σχηματισμό του σπερματοζωαρίου ή του ωαρίου, το μεταλλαγμένο γονίδιο μπορεί να κληροδοτηθεί μέσω της αναπαραγωγής στους απογόνους που θα προκύψουν.
Οι μεταλλάξεις μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε γονίδιο, μερικές φορές με καταστροφικά αποτελέσματα. Όσον αφορά στα πτηνά, οι μεταλλάξεις που προκαλούν μεταβολές στο χρώμα του πτερώματος (χρωματικές μεταλλάξεις) είναι βασικά καλοήθεις.
Σε συνθήκες ελεγχόμενης εκτροφής πτηνών είναι πιθανό να εμφανιστεί κάποια παραλλαγή στο φυσικό χρώμα (μετάλλαξη) ενός πτηνού. Τότε, οι εκτροφείς που διαθέτουν σχετική γνώση, προσπαθούν να τη διατηρήσουν μέσω των επιλεκτικών διασταυρώσεων. Αυτό βοηθά στην απομόνωση του γονιδίου και στην κατανόηση του τρόπου που μεταβιβάζεται το γονίδιο (υπολειπόμενο, κυρίαρχο, αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο) στους απογόνους.
Οι χρωματικές μεταλλάξεις μπορούν να εμφανιστούν και στη φύση, αλλά εξαφανίζονται με την αναπαραγωγή λόγω της συνεχούς ανάμειξής τους με άτομα από τον αρχέγονο πληθυσμό, τα οποία δεν φέρουν κάποια μετάλλαξη και έτσι επικρατεί το φυσιολογικό χρώμα.
Σε πολλά είδη παπαγάλων η εμφάνιση πράσινου ή μπλε χρώματος δεν οφείλεται σε πράσινη ή μπλε χρωστική αλλά σε οπτική ψευδαίσθηση που προκαλείται από τον τρόπο που αντανακλάται το φως στη δομή των φτερών που φέρουν μελανίνη.
Τι είναι η "μετάλλαξη"
Τα περισσότερα πτηνά που ανήκουν στην ίδια φυλή, έχουν όμοια εμφάνιση μεταξύ τους. Μερικές φορές όμως υπάρχουν κάποια που διαφέρουν, χωρίς αυτό να οφείλεται σε άμεση παρέμβασή του ανθρώπου με τη χορήγηση χρωστικών ή άλλων παραγόντων που μπορούν να αλλάξουν την εμφάνιση τους. Αυτές οι αλλαγές ονομάζονται κοινώς, μεταλλάξεις.Γενετική μετάλλαξη είναι μια τυχαία αλλαγή στον γενετικό κώδικα ενός οργανισμού, που συμβαίνει κατά την αντιγραφή του DNA, λίγο πριν τη διαίρεση ενός κυττάρου για τη δημιουργία δύο πανομοιότυπων κυττάρων.
Οι μεταλλάξεις κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες. Τις γονιδιακές και τις χρωμοσωμικές. Οι γονιδιακές δημιουργούν αλλαγή, αντικατάσταση ή έλλειψη στο συνδυασμό της αλληλουχίας των βάσεων μιας σχετικά μικρής περιοχής στο DNA που αφορά συγκεκριμένο γονίδιο, ενώ οι χρωμοσωμικές αφορούν σε αντίστοιχες μεταβολές αλλά σε μεγαλύτερο τμήμα του χρωμοσώματος.
Γονιδιακή μετάλλαξη
Γονιδιακή μετάλλαξη είναι μια αλλαγή στο DNA ενός γονιδίου. Έτσι, το DNA στο νέο κύτταρο δε θα είναι ακριβώς το ίδιο, όπως θα έπρεπε. Η αλλοίωση αυτή που προκύπτει μπορεί να αλλάξει ή και να καταστρέψει την πληροφορία για τη σύνθεση της πρωτεΐνης. Ανάλογα και με το πόσο σημαντική είναι η λειτουργία της πρωτεΐνης που δε δουλεύει πια σωστά, προκύπτουν οι γενετικές διαφοροποιήσεις ή οι γενετικές ασθένειες.
Όταν αυτή η μεταβολή συμβαίνει κατά το σχηματισμό του σπερματοζωαρίου ή του ωαρίου, το μεταλλαγμένο γονίδιο μπορεί να κληροδοτηθεί μέσω της αναπαραγωγής στους απογόνους που θα προκύψουν.
Χρωματικές μεταλλάξεις των πτηνών
Οι μεταλλάξεις μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε γονίδιο, μερικές φορές με καταστροφικά αποτελέσματα. Όσον αφορά στα πτηνά, οι μεταλλάξεις που προκαλούν μεταβολές στο χρώμα του πτερώματος (χρωματικές μεταλλάξεις) είναι βασικά καλοήθεις.
Σε συνθήκες ελεγχόμενης εκτροφής πτηνών είναι πιθανό να εμφανιστεί κάποια παραλλαγή στο φυσικό χρώμα (μετάλλαξη) ενός πτηνού. Τότε, οι εκτροφείς που διαθέτουν σχετική γνώση, προσπαθούν να τη διατηρήσουν μέσω των επιλεκτικών διασταυρώσεων. Αυτό βοηθά στην απομόνωση του γονιδίου και στην κατανόηση του τρόπου που μεταβιβάζεται το γονίδιο (υπολειπόμενο, κυρίαρχο, αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο) στους απογόνους.
Οι χρωματικές μεταλλάξεις μπορούν να εμφανιστούν και στη φύση, αλλά εξαφανίζονται με την αναπαραγωγή λόγω της συνεχούς ανάμειξής τους με άτομα από τον αρχέγονο πληθυσμό, τα οποία δεν φέρουν κάποια μετάλλαξη και έτσι επικρατεί το φυσιολογικό χρώμα.
Οι χρωματικές μεταλλάξεις στα πτηνά λειτουργούν με δύο τρόπους
- Τροποποιώντας ή εξαλείφοντας τη χρωστική στο φτερό
- Αλλάζοντας τη δομή του φτερού ώστε να αντανακλά το φως διαφορετικά.
Σε πολλά είδη παπαγάλων η εμφάνιση πράσινου ή μπλε χρώματος δεν οφείλεται σε πράσινη ή μπλε χρωστική αλλά σε οπτική ψευδαίσθηση που προκαλείται από τον τρόπο που αντανακλάται το φως στη δομή των φτερών που φέρουν μελανίνη.