Ο γκιώνης είναι μία μικρή κουκουβάγια της οικογένειας των γλαυκίδων. Είναι γνωστός για το χαρακτηριστικό του κάλεσμα, που συνοδεύεται από θρύλους και παραδόσεις.
Ο χρωματισμός της πάνω πλευράς του σώματός του είναι γκριζωπός-καφέ με μαύρες ραβδώσεις, σε ένα μοτίβο που μοιάζει με το φλοιό δέντρου. Η πάνω πλευρά του κεφαλιού έχει παρόμοιο χρωματισμό.
Οι ωμοπλάτες του είναι λευκοί εξωτερικά, με μαύρες ραβδώσεις και μαύρες άκρες. Τα φτερά πτήσης είναι σκουρόχρωμα, όπως και η κοντή ουρά του.
Τα κάτω μέρη του σώματος είναι επίσης γκρίζα-καφέ, αλλά κάπως πιο ανοιχτά από την πλάτη, με μαύρες κάθετες και μερικές διαγώνιες ραβδώσεις. Κάποιες από αυτές τις ραβδώσεις είναι πιο φαρδιές από τις άλλες και έχουν έντονα οριζόντια κοψίματα.
Τα πόδια του καλύπτονται από φτέρωμα ως τη βάση και καταλήγουν σε γκρι δάχτυλα. Τα νύχια του είναι επίσης γκρι με σκούρες άκρες.
Το μέγεθος του γκιώνη κυμαίνεται στα 16-20 εκ. Οι φτερούγες του έχουν μήκος 14,5-17 εκ, ενώ η ουρά 6,5-7,5 εκ. Το βάρος του κυμαίνεται μεταξύ 60-135 γρ.
Η βραδινή δραστηριότητά τους ξεκινά συνήθως με ένα σύντομο κάλεσμα από τη θέση κουρνιάσματος ή από κάποιο κοντινό κλαδί. Ορισμένες φορές μπορεί να ακουστούν κάποια πολύ σύντομα καλέσματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, προφανώς από κάποιο όχι και πολύ ντροπαλό πουλί.
Το κάλεσμα του αρσενικού αποτελείται από μακρές ακολουθίες μονοσύλλαβων τόνων που φέρουν σε φλάουτο. Διαρκούν 2-3 δευτερόλεπτα, η έντασή τους μειώνεται προς το τέλος τους και επαναλαμβάνονται μετά από 3-4 δευτερόλεπτα.
Η φωνή των θηλυκών είναι παρόμοια αλλά σε ποιο υψηλό τόνο και χαμηλότερη ένταση. Όταν ζευγαρώσουν, η ένταση της φωνής αυξάνεται και ο τόνος γίνεται ελαφρώς πιο βραχνός.
Κατά τη διάρκεια του φλερτ, το αρσενικό και το θηλυκό κάνουν ντουέτο, που δίνει την εντύπωση ενός δισύλλαβου ήχου με εναλλασσόμενους ψηλούς/χαμηλούς τόνους.
Τα επικοινωνιακά καλέσματα είναι ήπια. Όταν όμως τα πουλιά (και τα δύο φύλα) απειλούνται ή ανησυχούν, φωνάζουν με έντονη δυνατή φωνή, όμοια με αυτή της Μικρής κουκουβάγιας.
Ο γκιώνης συναντάται ευρέως στη Νότια Ευρώπη και κατά τόπους στην κεντρική, ανατολική, δυτική Ευρώπη. Τον βρίσκουμε επίσης στην Αφρική, βορείως της Σαχάρας από το Μαρόκο έως την Τυνησία και ανατολικά προς τη Μικρά και κεντρική Ασία.
Έχουν καταγραφεί αναπαραγωγικά ζευγάρια στη νότια Γερμανία.
Ο γκιώνης ζει σε ημι-ανοικτές ή ανοιχτές εκτάσεις με διάσπαρτα δέντρα, πάρκα, δέντρα κατά μήκος των δρόμων, κήπους με μεγάλα δέντρα. Σε θερμά κλίματα, συναντώνται επίσης σε ορεινές περιοχές.
Αν και του αρέσει να ζει στα δέντρα, ο γκιώνης δεν εμφανίζεται σε πυκνά δάση.
Τα αρσενικά ξεκινούν δειλά τα καλέσματά τους τα ήπια βράδια. Τα θηλυκά απαντούν και αρχίζουν έτσι να ακούγονται τα πρώτα ντουέτα. Στη συνέχεια, μετά από αυτά τα ντουέτα ακολουθεί συνήθως η αναπαραγωγική διαδικασία.
Το αρσενικό βρίσκει μία κουφάλα δέντρου για να χτιστεί η φωλιά και στη συνέχεια καλεί από το άνοιγμα τη θηλυκιά για να την επιθεωρήσει και την αποδεχθεί. Κατόπιν, το ζεύγος θα παραμένει κοντά κάθε βράδυ.
Η ωοτοκία ξεκινάει από τα τέλη Απριλίου ή το Μάιο έως το πρώτο μισό του Ιουνίου. Το θη γεννά 3-4 (μερικές φορές 2-6) λευκά αυγά στον πάτο της κοιλότητας, στο εσωτερικό του δέντρου. Τα αυγά είναι σχεδόν σφαιρικά, με διαστάσεις περίπου 31 x 27 χιλ.
Η επώαση αρχίζει με το δεύτερο αυγό και γίνεται μόνο από το θηλυκό, ενώ το αρσενικό της παρέχει τροφή. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 20-31 ημέρες, ανάλογα με το κλίμα.
Μετά την εκκόλαψη τα θηλυκά αναλαμβάνουν την ανατροφή των νεοσσών για περίπου 18 ημέρες. Στη στη συνέχεια, τα θηλυκά αφήνουν τη φωλιά για να βοηθήσουν το αρσενικό στην ανέυρεση τροφής.
Οι νεοσσοί γεννιούνται τυφλοί, με τα μάτια τους να αρχίζουν να ανοίγουν σε 6-8 ημέρες ενώ ανοίγουν πλήρως σε 11-13 ημέρες.
Σε 3-4 εβδομάδες, τα νεαρά πουλιά εγκαταλείπουν τη φωλιά, προσγειώνονται στο έδαφος και ξεκινάει να σκαρφαλώνουν σε δέντρα ή θάμνους, χρησιμοποιώντας το ράμφος, τα νύχια και σιγά-σιγά τα φτερά τους. Σε περίπου 33 ημέρες, μπορούν πλέον και να πετάξουν.
Οι νεοσσοί φροντίζονται συνολικά για 4-5 εβδομάδες και από τους δύο γονείς, πριν ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως. Ωριμάζουν σεξουαλικά σε ηλικία περίπου 10 μηνών.
Συνήθως, οι γκιώνηδες κάνουν μία φωλιά το χρόνο.
Το προσδόκιμο της ζωής τους αγγίζει τα 12-13 χρόνια.
Ελληνική ονομασία: Γκιώνης, Ώτος ο σκωψ
Αγγλική ονομασία: Eurasian scops owl, European scops owl, scops owl
Τάξη: Γλαυκόμορφα (Strigiformes)
Οικογένεια: Γλαυκίδες (Strigidae)
Γένος: Ώτος (Otus)
Είδος: O. scops
Γκιώνης, Ώτος ο σκωψ
Περιγραφή
Το χρώμα του προσώπου του γκιώνη είναι γκριζωπό. Τα μάτια του είναι κίτρινα και το ράμφος γκρίζο. Στην κορυφή του κεφαλιού υπάρχουν τα χαρακτηριστικά αυτιά του, τα οποία διακρίνονται δύσκολα όταν το πτέρωμά του είναι χαλαρό, κατά τις στιγμές ανάπαυσης. Αντίθετα, τις στιγμές έντασης το σώμα του γίνεται λεπτό και τα "αυτιά" προεκτείνονται κάθετα προς τα πάνω.Ο χρωματισμός της πάνω πλευράς του σώματός του είναι γκριζωπός-καφέ με μαύρες ραβδώσεις, σε ένα μοτίβο που μοιάζει με το φλοιό δέντρου. Η πάνω πλευρά του κεφαλιού έχει παρόμοιο χρωματισμό.
Οι ωμοπλάτες του είναι λευκοί εξωτερικά, με μαύρες ραβδώσεις και μαύρες άκρες. Τα φτερά πτήσης είναι σκουρόχρωμα, όπως και η κοντή ουρά του.
Τα κάτω μέρη του σώματος είναι επίσης γκρίζα-καφέ, αλλά κάπως πιο ανοιχτά από την πλάτη, με μαύρες κάθετες και μερικές διαγώνιες ραβδώσεις. Κάποιες από αυτές τις ραβδώσεις είναι πιο φαρδιές από τις άλλες και έχουν έντονα οριζόντια κοψίματα.
Τα πόδια του καλύπτονται από φτέρωμα ως τη βάση και καταλήγουν σε γκρι δάχτυλα. Τα νύχια του είναι επίσης γκρι με σκούρες άκρες.
Το μέγεθος του γκιώνη κυμαίνεται στα 16-20 εκ. Οι φτερούγες του έχουν μήκος 14,5-17 εκ, ενώ η ουρά 6,5-7,5 εκ. Το βάρος του κυμαίνεται μεταξύ 60-135 γρ.
Διάκριση φύλου
Τα θηλυκά είναι βαρύτερα από τα αρσενικά.Συμπεριφορά
Οι γκιώνηδες είναι νυχτόβια πουλιά που δραστηριοποιούνται μετά το ηλιοβασίλεμα έως τα μεσάνυχτα. Την ημέρα κουρνιάζουν σε δέντρα με πυκνό φύλλωμα, συνήθως κοντά στον κορμό, σε κουφάλες δέντρων, σε βράχους και τρύπες σε τοίχους.Η βραδινή δραστηριότητά τους ξεκινά συνήθως με ένα σύντομο κάλεσμα από τη θέση κουρνιάσματος ή από κάποιο κοντινό κλαδί. Ορισμένες φορές μπορεί να ακουστούν κάποια πολύ σύντομα καλέσματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, προφανώς από κάποιο όχι και πολύ ντροπαλό πουλί.
Φωνή
Η φωνή του γκιώνη είναι χαρακτηριστική και την ακούμε συνήθως το σούρουπο σε εξοχικές περιοχές.Το κάλεσμα του αρσενικού αποτελείται από μακρές ακολουθίες μονοσύλλαβων τόνων που φέρουν σε φλάουτο. Διαρκούν 2-3 δευτερόλεπτα, η έντασή τους μειώνεται προς το τέλος τους και επαναλαμβάνονται μετά από 3-4 δευτερόλεπτα.
Η φωνή των θηλυκών είναι παρόμοια αλλά σε ποιο υψηλό τόνο και χαμηλότερη ένταση. Όταν ζευγαρώσουν, η ένταση της φωνής αυξάνεται και ο τόνος γίνεται ελαφρώς πιο βραχνός.
Κατά τη διάρκεια του φλερτ, το αρσενικό και το θηλυκό κάνουν ντουέτο, που δίνει την εντύπωση ενός δισύλλαβου ήχου με εναλλασσόμενους ψηλούς/χαμηλούς τόνους.
Τα επικοινωνιακά καλέσματα είναι ήπια. Όταν όμως τα πουλιά (και τα δύο φύλα) απειλούνται ή ανησυχούν, φωνάζουν με έντονη δυνατή φωνή, όμοια με αυτή της Μικρής κουκουβάγιας.
Γεωγραφική κατανομή και βιότοποι
Ο γκιώνης είναι μεταναστευτικό πουλί. Οι ευρωπαϊκές κουκουβάγιες ξεχειμωνιάζουν συνήθως σε σαβάνες της ανατολικής και δυτικής Αφρικής. Επιστρέφουν στις αρχές Μαρτίου σε βορειότερες περιοχές για να αναπαραχθούν.Ο γκιώνης συναντάται ευρέως στη Νότια Ευρώπη και κατά τόπους στην κεντρική, ανατολική, δυτική Ευρώπη. Τον βρίσκουμε επίσης στην Αφρική, βορείως της Σαχάρας από το Μαρόκο έως την Τυνησία και ανατολικά προς τη Μικρά και κεντρική Ασία.
Έχουν καταγραφεί αναπαραγωγικά ζευγάρια στη νότια Γερμανία.
Ο γκιώνης ζει σε ημι-ανοικτές ή ανοιχτές εκτάσεις με διάσπαρτα δέντρα, πάρκα, δέντρα κατά μήκος των δρόμων, κήπους με μεγάλα δέντρα. Σε θερμά κλίματα, συναντώνται επίσης σε ορεινές περιοχές.
Αν και του αρέσει να ζει στα δέντρα, ο γκιώνης δεν εμφανίζεται σε πυκνά δάση.
Διατροφή
Τρέφεται κυρίως με μικρή λεία, έντομα, αράχνες, γαιοσκώληκες και άλλα ασπόνδυλα, ερπετά, αμφίβια, μικρά πουλιά και θηλαστικά.Αναπαραγωγή
Για τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς η αναπαραγωγή ξεκινά με την επιστροφή των πουλιών από τις περιοχές διαχείμασής τους. Για τα γηγενή πτηνά των ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών, η αναπαραγωγή ξεκινάει τον Φεβρουάριο.Τα αρσενικά ξεκινούν δειλά τα καλέσματά τους τα ήπια βράδια. Τα θηλυκά απαντούν και αρχίζουν έτσι να ακούγονται τα πρώτα ντουέτα. Στη συνέχεια, μετά από αυτά τα ντουέτα ακολουθεί συνήθως η αναπαραγωγική διαδικασία.
Το αρσενικό βρίσκει μία κουφάλα δέντρου για να χτιστεί η φωλιά και στη συνέχεια καλεί από το άνοιγμα τη θηλυκιά για να την επιθεωρήσει και την αποδεχθεί. Κατόπιν, το ζεύγος θα παραμένει κοντά κάθε βράδυ.
Η ωοτοκία ξεκινάει από τα τέλη Απριλίου ή το Μάιο έως το πρώτο μισό του Ιουνίου. Το θη γεννά 3-4 (μερικές φορές 2-6) λευκά αυγά στον πάτο της κοιλότητας, στο εσωτερικό του δέντρου. Τα αυγά είναι σχεδόν σφαιρικά, με διαστάσεις περίπου 31 x 27 χιλ.
Η επώαση αρχίζει με το δεύτερο αυγό και γίνεται μόνο από το θηλυκό, ενώ το αρσενικό της παρέχει τροφή. Τα αυγά εκκολάπτονται μετά από 20-31 ημέρες, ανάλογα με το κλίμα.
Μετά την εκκόλαψη τα θηλυκά αναλαμβάνουν την ανατροφή των νεοσσών για περίπου 18 ημέρες. Στη στη συνέχεια, τα θηλυκά αφήνουν τη φωλιά για να βοηθήσουν το αρσενικό στην ανέυρεση τροφής.
Οι νεοσσοί γεννιούνται τυφλοί, με τα μάτια τους να αρχίζουν να ανοίγουν σε 6-8 ημέρες ενώ ανοίγουν πλήρως σε 11-13 ημέρες.
Σε 3-4 εβδομάδες, τα νεαρά πουλιά εγκαταλείπουν τη φωλιά, προσγειώνονται στο έδαφος και ξεκινάει να σκαρφαλώνουν σε δέντρα ή θάμνους, χρησιμοποιώντας το ράμφος, τα νύχια και σιγά-σιγά τα φτερά τους. Σε περίπου 33 ημέρες, μπορούν πλέον και να πετάξουν.
Οι νεοσσοί φροντίζονται συνολικά για 4-5 εβδομάδες και από τους δύο γονείς, πριν ανεξαρτητοποιηθούν πλήρως. Ωριμάζουν σεξουαλικά σε ηλικία περίπου 10 μηνών.
Συνήθως, οι γκιώνηδες κάνουν μία φωλιά το χρόνο.
Το προσδόκιμο της ζωής τους αγγίζει τα 12-13 χρόνια.
Video γκιώνη
Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση
Διωνυμική ονομασία: Otus scopsΕλληνική ονομασία: Γκιώνης, Ώτος ο σκωψ
Αγγλική ονομασία: Eurasian scops owl, European scops owl, scops owl
Τάξη: Γλαυκόμορφα (Strigiformes)
Οικογένεια: Γλαυκίδες (Strigidae)
Γένος: Ώτος (Otus)
Είδος: O. scops
Media gallery Κουκουβαγιών
