Ο κοκκινολαίμης είναι ένα σχετικά μικρόσωμο εντομοφάγο πουλί της οικογένειας των τσιχλών. Ένα από τα χαρακτηριστικά του κοκκινολαίμη είναι η δυνατή και μελωδική φωνή.
Είναι γνωστός και ως Καλογιάννος, Ρούβελας, Τσιπουργιάννης ή Κουμπογιάννος. Στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου και συναντάται συχνά, κατέχει τον τίτλο ενός καχύποπτου πουλιού, στην Βρετανία όμως είναι γνωστός ως "ο θρασύτατος φίλος του κηπουρού”.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των κοκκινολαίμηδων, που είναι κατά βάση μοναχικά πουλιά, εκτός της περιόδου αναπαραγωγής, είναι το πορτοκαλοκόκκινο χρώμα στο πρόσωπο, την τραχηλιά και το στήθος, το οποίο και χρησιμοποιεί φουσκώνοντάς το για να τρομάξει τους εχθρούς του. Αν και είναι μικρόσωμο πουλί, φαίνεται να έχει μεγάλο κεφάλι, "χωρίς λαιμό", με μικρό στιβαρό ράμφος. Το υπόλοιπο φτέρωμά του είναι καστανωπό με μια στενή κίτρινη ρίγα στην φτερούγα. Το φτέρωμα της κοιλιάς του έχει λευκό χρώμα.
Ο αρσενικός κοκκινολαίμης δεν έχει ουσιαστικές διαφορές από το θηλυκό στο χρωματισμό του φτερώματός του. Με τα μακριά και λεπτά πόδια του, ο κοκκινολαίμης κινείται με απίστευτη ευκολία πραγματοποιώντας μικρά πηδήματα στο έδαφος. Κινείται με χαρακτηριστικό τρόπο σέρνοντας τα φτερά του στο έδαφος και σηκώνοντας την κοντή ουρά του. Κοντοστέκεται, κάνει μια μικρή υπόκλιση, μένει στιγμιαία ακίνητος, ξαναπηδάει και φτερουγίζει.
Στην Ελλάδα τον συναντάμε τον κοκκινολαίμη όπου και να γυρίσουμε το βλέμμα μας. Και σίγουρα αν δεν τον δούμε θα ακούσουμε το καθαρό, μελωδικό αλλά και μελαγχολικό του κελάηδημα για το οποίο κατέχει δικαίως τον τίτλο “το αηδόνι του χειμώνα”.
Ο κοκκινολαίμης ζει και αναπαράγεται σε φυλλοβόλα και μικτά δάση αλλά και κωνοφόρων, σε πάρκα με πυκνή βλάστηση και ξέφωτα, σε παράκτιες περιοχές, σε ελαιώνες και σε θάμνους. Τον συναντούμε συχνά, ιδίως τον χειμώνα και μέσα σε πόλεις να αναζητάει την τροφή του ακόμα και σε κήπους σπιτιών. Θα τον δούμε να φωλιάζει στα πιο απίθανα μέρη, σε κουφάλες δέντρων, χαραμάδες, σε κοιλώματα ή κόγχες τοίχων, σε πλαγιές του εδάφους κτλ. Είναι ικανός να μετατρέψει ακόμα και ένα παλιό κονσερβοκούτι σε φωλιά.
Το θηλυκό γεννάει από 4 μέχρι και 7 αυγά, τα οποία και αναλαμβάνει να επωάσει για δύο εβδομάδες. Στην ανατροφή των νεοσσών συμμετέχουν εξίσου και οι δύο γονείς. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα αρσενικά ζευγαρώνουν ταυτόχρονα με δύο θηλυκές.
Το χαρακτηριστικό γεμάτο από ποικιλία ήχων κελάηδημα του κοκκινολαίμη, μπορεί να ακούγεται από το χάραμα, μέχρι και τις νυχτερινές ώρες, ιδίως αν υπάρχουν φώτα στις πόλεις, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με την εποχή.
Το φθινόπωρο ακούγεται σαφώς πιο μελαγχολικό. Ο κοκκινολαίμης χρησιμοποιεί το κελαηδημά του ως ένα μέσο για να ορίζει την επικράτειά του. Το παράδοξο είναι ότι μετά την περίοδο αναπαραγωγής το ζευγάρι χωρίζει, και αν βρεθεί το ένα στην επικράτεια του άλλου, μετατρέπονται σε αντίπαλοι.
Το θηλυκό είναι από τα σπάνια του είδους που κελαηδεί και αυτό προσπαθώντας να διεκδικήσει το χώρο που του ανήκει. Η επικράτεια του κάθε πουλιού φτάνει τα δέκα στέμματα, αλλά όταν παρατηρείται συνωστισμός επισκεπτών μειώνονται στα δύο στρέμματα. Το όμορφο αυτό πουλάκι μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επιθετικό προς τα άλλα πουλιά του είδους του, τραυματίζοντάς τα στην προσπάθειά του να επιβιώσει ειδικά όταν οι συνθήκες είναι δύσκολες.
Το αδυσώπητο κρύο, η αδυναμία εύρεσης τροφής και τα διάφορα αρπακτικά πουλιά είναι οι κυριότεροι φυσικοί παράγοντες για την μεγάλη θνησιμότητα που παρατηρείται στα πουλάκια αυτού του είδους.
Ο τολμηρός του χαρακτήρας αλλά και η ομορφιά του τον έχουν καταστήσει πρωταγωνιστή σε πλήθος παιδικών βιβλίων και πάμπολλα ποιήματα έχουν γραφτεί για το γλυκύτατο κελάηδημα του.
Ελληνική ονομασία: Ερίθακος ο ερυθρόλαιμος, Κοκκινολαίμης
Αγγλική ονομασία: European Robin
Τάξη: Στρουθιόμορφα
Οικογένεια: Μυγοθηρίδες
Γένος: {link}
Είδος: E. rubecula
Erithacus rubecula hyrcanus
Erithacus rubecula melophilus
Erithacus rubecula rubecula
Erithacus rubecula sardus
Erithacus rubecula superbus
Erithacus rubecula tataricus
Erithacus rubecula valens
Erithacus rubecula witherbyi
Κοκκινολαίμης, το αηδόνι του χειμώνα
Στην Ευρώπη ο κοκκινολαίμης έχει συνδυαστεί με τον ερχομό των Χριστουγέννων. Και αυτό συμβαίνει γιατί κατά τον 18ο αιώνα οι ταχυδρόμοι που έφερναν τις Χριστουγεννιάτικες κάρτες στους Βρετανούς, φορούσαν κόκκινο γιλέκο και τους φώναζαν “κοκκινολαίμηδες”!Είναι γνωστός και ως Καλογιάννος, Ρούβελας, Τσιπουργιάννης ή Κουμπογιάννος. Στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου και συναντάται συχνά, κατέχει τον τίτλο ενός καχύποπτου πουλιού, στην Βρετανία όμως είναι γνωστός ως "ο θρασύτατος φίλος του κηπουρού”.
Μορφολογία
Αν και το συνολικό του μέγεθος δεν ξεπερνάει τα 14 εκατοστά μαζί με την ουρά του, είναι από τα δημοφιλέστερα πουλιά της Ευρωπαϊκής αλλά και της Ελληνικής ορνιθοπανίδας.Χαρακτηριστικό γνώρισμα των κοκκινολαίμηδων, που είναι κατά βάση μοναχικά πουλιά, εκτός της περιόδου αναπαραγωγής, είναι το πορτοκαλοκόκκινο χρώμα στο πρόσωπο, την τραχηλιά και το στήθος, το οποίο και χρησιμοποιεί φουσκώνοντάς το για να τρομάξει τους εχθρούς του. Αν και είναι μικρόσωμο πουλί, φαίνεται να έχει μεγάλο κεφάλι, "χωρίς λαιμό", με μικρό στιβαρό ράμφος. Το υπόλοιπο φτέρωμά του είναι καστανωπό με μια στενή κίτρινη ρίγα στην φτερούγα. Το φτέρωμα της κοιλιάς του έχει λευκό χρώμα.
Ο αρσενικός κοκκινολαίμης δεν έχει ουσιαστικές διαφορές από το θηλυκό στο χρωματισμό του φτερώματός του. Με τα μακριά και λεπτά πόδια του, ο κοκκινολαίμης κινείται με απίστευτη ευκολία πραγματοποιώντας μικρά πηδήματα στο έδαφος. Κινείται με χαρακτηριστικό τρόπο σέρνοντας τα φτερά του στο έδαφος και σηκώνοντας την κοντή ουρά του. Κοντοστέκεται, κάνει μια μικρή υπόκλιση, μένει στιγμιαία ακίνητος, ξαναπηδάει και φτερουγίζει.
Γεωγραφική κατανομή και βιότοποι
Ο κοκκινολαίμης είναι ενδημικό πουλί και τον συναντάμε σε όλη την Ευρώπη, την Μικρά Ασία, την Αφρική και την Περσία. Τον χειμώνα μας επισκέπτεται μεγάλος αριθμός πουλιών από την Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, τα οποία διαχειμάζουν στην χώρα μας και την εγκαταλείπουν ξανά στις αρχές της Άνοιξης για να επιστρέψουν στα μέρη τους προκειμένου να ετοιμαστούν για το ζευγάρωμα.Στην Ελλάδα τον συναντάμε τον κοκκινολαίμη όπου και να γυρίσουμε το βλέμμα μας. Και σίγουρα αν δεν τον δούμε θα ακούσουμε το καθαρό, μελωδικό αλλά και μελαγχολικό του κελάηδημα για το οποίο κατέχει δικαίως τον τίτλο “το αηδόνι του χειμώνα”.
Ο κοκκινολαίμης ζει και αναπαράγεται σε φυλλοβόλα και μικτά δάση αλλά και κωνοφόρων, σε πάρκα με πυκνή βλάστηση και ξέφωτα, σε παράκτιες περιοχές, σε ελαιώνες και σε θάμνους. Τον συναντούμε συχνά, ιδίως τον χειμώνα και μέσα σε πόλεις να αναζητάει την τροφή του ακόμα και σε κήπους σπιτιών. Θα τον δούμε να φωλιάζει στα πιο απίθανα μέρη, σε κουφάλες δέντρων, χαραμάδες, σε κοιλώματα ή κόγχες τοίχων, σε πλαγιές του εδάφους κτλ. Είναι ικανός να μετατρέψει ακόμα και ένα παλιό κονσερβοκούτι σε φωλιά.
Αναπαραγωγή
Στην αναπαραγωγική περίοδο που για τα πουλιά αυτά αρχίζει κατά τον Απρίλιο ή αρχές Μαΐου, ο κοκκινολαίμης είναι ικανός αν το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες, να αναθρέψει μέχρι τρεις γενιές πουλιών. Συνήθως φτιάχνει την θολωτή φωλιά του στο έδαφος, ανάμεσα σε ρίζες, σε καλά προφυλαγμένα μέρη με πυκνή βλάστηση.Το θηλυκό γεννάει από 4 μέχρι και 7 αυγά, τα οποία και αναλαμβάνει να επωάσει για δύο εβδομάδες. Στην ανατροφή των νεοσσών συμμετέχουν εξίσου και οι δύο γονείς. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα αρσενικά ζευγαρώνουν ταυτόχρονα με δύο θηλυκές.
Διατροφή
Από το μυτερό του ράμφος διακρίνεται η προτίμησή του κοκκινολαίμη να τρέφεται με έντομα, προνύμφες εντόμων, αράχνες και μικρούς ζουμερούς σπόρους για να γεμίζει ενέργεια.Το χαρακτηριστικό γεμάτο από ποικιλία ήχων κελάηδημα του κοκκινολαίμη, μπορεί να ακούγεται από το χάραμα, μέχρι και τις νυχτερινές ώρες, ιδίως αν υπάρχουν φώτα στις πόλεις, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με την εποχή.
Το φθινόπωρο ακούγεται σαφώς πιο μελαγχολικό. Ο κοκκινολαίμης χρησιμοποιεί το κελαηδημά του ως ένα μέσο για να ορίζει την επικράτειά του. Το παράδοξο είναι ότι μετά την περίοδο αναπαραγωγής το ζευγάρι χωρίζει, και αν βρεθεί το ένα στην επικράτεια του άλλου, μετατρέπονται σε αντίπαλοι.
Το θηλυκό είναι από τα σπάνια του είδους που κελαηδεί και αυτό προσπαθώντας να διεκδικήσει το χώρο που του ανήκει. Η επικράτεια του κάθε πουλιού φτάνει τα δέκα στέμματα, αλλά όταν παρατηρείται συνωστισμός επισκεπτών μειώνονται στα δύο στρέμματα. Το όμορφο αυτό πουλάκι μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επιθετικό προς τα άλλα πουλιά του είδους του, τραυματίζοντάς τα στην προσπάθειά του να επιβιώσει ειδικά όταν οι συνθήκες είναι δύσκολες.
Το αδυσώπητο κρύο, η αδυναμία εύρεσης τροφής και τα διάφορα αρπακτικά πουλιά είναι οι κυριότεροι φυσικοί παράγοντες για την μεγάλη θνησιμότητα που παρατηρείται στα πουλάκια αυτού του είδους.
Ο τολμηρός του χαρακτήρας αλλά και η ομορφιά του τον έχουν καταστήσει πρωταγωνιστή σε πλήθος παιδικών βιβλίων και πάμπολλα ποιήματα έχουν γραφτεί για το γλυκύτατο κελάηδημα του.
Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση
Διωνυμική ονομασία: Erithacus rubeculaΕλληνική ονομασία: Ερίθακος ο ερυθρόλαιμος, Κοκκινολαίμης
Αγγλική ονομασία: European Robin
Τάξη: Στρουθιόμορφα
Οικογένεια: Μυγοθηρίδες
Γένος: {link}
Είδος: E. rubecula
Υποείδη
Erithacus rubecula caucasicusErithacus rubecula hyrcanus
Erithacus rubecula melophilus
Erithacus rubecula rubecula
Erithacus rubecula sardus
Erithacus rubecula superbus
Erithacus rubecula tataricus
Erithacus rubecula valens
Erithacus rubecula witherbyi