Ο κούκος είναι ένα πτηνό με ιδιαίτερο, χαρακτηριστικό κάλεσμα. Ο ερχομός του κούκου στη χώρα μας έχει συνδεθεί στενά με τον ερχομό της Άνοιξης, για αυτό και θεωρείται από τον λαό ως ο κύριος προάγγελός της.
Η γνώριμη χαρακτηριστική φωνή του, "κου κου", καθώς και οι ξεχωριστές αναπαραγωγικές του συνήθειες τον κάνουν να ξεχωρίζει από όλα τα αποδημητικά πουλιά.
Το κεφάλι του είναι μικρό σε σύγκριση με το υπόλοιπο σώμα του. Το κίτρινο ράμφος του είναι κοντόχοντρο, μυτερό και λίγο κυρτό στην άκρη. Το μάτια, ο οφθαλμικός δακτύλιος καθώς και τα ισχυρά του πόδια είναι επίσης κίτρινα.
Ξεχωρίζει γιατί είναι ζυγοδάχτυλο, δηλαδή έχει δυο δάχτυλα μπροστά και δύο πίσω. Το φτέρωμά του είναι γκριζογάλανο στην πλάτη, το λαιμό και τις φτερούγες, ενώ η κοιλιά του είναι υπόλευκη με ραβδώσεις.
Ο θηλυκός κούκος γεννά μιμητικά αυγά, δηλαδή αυγά που μοιάζουν με τα αυγά των άλλων πουλιών και τοποθετεί ένα αυγό κάθε φορά σε μια διαφορετική φωλιά. Τα πουλιά ξενιστές, όχι μόνο κλωσούν το αυγό του κούκου, αλλά υιοθετούν και το νεοσσό και τον φροντίζουν σαν δικό τους, ακόμα και όταν τους ξεπεράσει κατά πολύ στο μέγεθος.
Το αυγό του κούκου εκκολάπτεται νωρίτερα από τα αυγά των άλλων πουλιών. Με το που ξεπροβάλλει ο νεοσσός, παρόλο που έχει κλειστά τα μάτια του, με έναν περίεργο τρόπο πετάει τα υπόλοιπα αυγά από τη φωλιά για να είναι ο μοναδικός που θα επιζήσει. Η επίμονη φωνή του καθώς και μόνιμα ανοιχτό στόμα του, κάνει τους θετούς γονείς να τον τροφοδοτούν συνεχώς με φαγητό με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να ξεπερνάει σε διαστάσεις τους θετούς γονείς του.
Το μόνο πουλί που καταφέρνει και αναγνωρίζει τα αυγά του κούκου είναι ο μυγοχάφτης, ενώ καρακάξες, κελάδες και άλλα πουλιά αναλαμβάνουν άθελά τους, αλλά με πολύ μεγάλη επιτυχία, το ρόλο των θετών γονιών.
Ένας ακόμα επισκέπτης στην πατρίδα μας που είναι στενός συγγενής του κούκου και που είναι αρκετά εντυπωσιακός στην εμφάνισή του λόγω του χαρακτηριστικού λοφίου, είναι ο Κισσόκουκος Clamator glandarius. Είναι λίγο μεγαλύτερος από τον Ευρωπαϊκό κούκο, αγγίζει τα 40 εκατοστά, και διαφέρει ως προς τον χρωματισμό του φτερώματός του.
Έχει ασημόγκριζη κορώνα με λοφίο, πορτοκαλοκόκκινο οφθαλμικό δακτύλιο, με γκρίζα φτερά γεμάτα λευκά στίγματα, ενώ ο λαιμός και το στήθος είναι μπεζ, λευκή κοιλιά και σκουρόχρωμα πόδια.
Προτιμά τα δάση βελανιδιών, τους ελαιώνες σε θαμνώδεις πεδιάδες με μεμονωμένα δέντρα, ζει σε κοπάδια και είναι επίσης παρασιτικό πουλί δείχνοντας προτίμηση στις φωλιές των καρακαξών. Είναι από τους πρώτους καλοκαιρινούς επισκέπτες στην χώρα μας και θεωρείται από τον λαό ο οδηγός των τρυγονιών.
Το μονότονο κελάηδημα του κούκου καθώς και η ιδιαιτερότητά του γύρω από το φώλιασμά του, τον έχουν καταστήσει πρωταγωνιστή ενός πλήθους παιχνιδιών, τραγουδιών, παροιμιών και λαϊκών παραδόσεων.
Στο βίντεο παρακολουθούμε ένα νεοσσό κούκου που μόλις έχει εκκολαφθεί, να πετά από τα αυγά από τη φωλιά του ξενιστή, μιας Καλαμοποταμίδας στην προκειμένη περίπτωση, έτσι ώστε αυτή να ασχολείται αποκλειστικά με την ανατροφή του νεαρού κούκου.
Ελληνική ονομασία: Κούκος, Κόκκυξ ο ωδικός
Αγγλική ονομασία: Common cuckoo
Τάξη: Κοκκυγόμορφα (Cuculiformes)
Οικογένεια: Κοκκυγίδες (Cuculidae)
Γένος: Κόκκυξ (Cuculus)
Είδος: C. canorus
Υποείδη
Cuculus canorus bakeri
Cuculus canorus bangsi
Cuculus canorus canorus (απαντάται στη χώρα μας)
Cuculus canorus subtelephonus
Κούκος, το πτηνό της άνοιξης
Η γνώριμη χαρακτηριστική φωνή του, "κου κου", καθώς και οι ξεχωριστές αναπαραγωγικές του συνήθειες τον κάνουν να ξεχωρίζει από όλα τα αποδημητικά πουλιά.
Περιγραφή
Πρόκειται για ένα μεσαίου μεγέθους πουλί που το μήκος του κυμαίνεται από 32-36 εκατοστά, ενώ το άνοιγμα των φτερούγων του αγγίζει μέχρι και τα 60 εκατοστά. Έχει μακρύ λεπτό σώμα με μακριά στρογγυλεμένη ουρά, με μακριές φτερούγες τις οποίες σε καθιστή θέση κρατά χαμηλωμένες και τον κάνουν να μοιάζει με γεράκι.Το κεφάλι του είναι μικρό σε σύγκριση με το υπόλοιπο σώμα του. Το κίτρινο ράμφος του είναι κοντόχοντρο, μυτερό και λίγο κυρτό στην άκρη. Το μάτια, ο οφθαλμικός δακτύλιος καθώς και τα ισχυρά του πόδια είναι επίσης κίτρινα.
Ξεχωρίζει γιατί είναι ζυγοδάχτυλο, δηλαδή έχει δυο δάχτυλα μπροστά και δύο πίσω. Το φτέρωμά του είναι γκριζογάλανο στην πλάτη, το λαιμό και τις φτερούγες, ενώ η κοιλιά του είναι υπόλευκη με ραβδώσεις.
Διάκριση φύλου
Τα θηλυκά μοιάζουν αρκετά με τα αρσενικά, ξεχωρίζουν μόνο από τις πιο σκούρες κανελί - μπεζ ραβδώσεις στο στήθος. Τα ανήλικα έχουν γκριζόμαυρες αποχρώσεις και μια λευκή κηλίδα στον αυχένα.Γεωγραφική κατανομή και βιότοποι
Συναντάται σε ποικίλες δασικές περιοχές, σε ανοιχτά θαμνώδη μέρη, σε αγρούς κτλ. Στην πατρίδα μας ζει και αναπαράγεται στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα και σε πεδινά μέρη της Βόρειας Ελλάδας. Είναι ευρύτατα διαδεδομένο πουλί σε όλη την Ευρώπη, την Ασία και τα παράλια της Βορείου Αφρικής.Διατροφή
Θεωρείται από τα πλέον χρήσιμα πουλιά, μιας και είναι από τα σπάνια πουλιά που τρώνε τις τριχωτές κάμπιες των πεύκων. Εκτός από κάμπιες, τρέφεται με έντομα, σπόρους και μικρούς καρπούς.Αναπαραγωγή
Ο κούκος είναι παρασιτικό πουλί. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου γεννάει περίπου 25 αυγά. Όμως, το αξιοπερίεργο είναι ότι ενώ δεν φτιάχνει δική του φωλιά, καταφέρνει και πολλαπλασιάζεται με επιτυχία!Ο θηλυκός κούκος γεννά μιμητικά αυγά, δηλαδή αυγά που μοιάζουν με τα αυγά των άλλων πουλιών και τοποθετεί ένα αυγό κάθε φορά σε μια διαφορετική φωλιά. Τα πουλιά ξενιστές, όχι μόνο κλωσούν το αυγό του κούκου, αλλά υιοθετούν και το νεοσσό και τον φροντίζουν σαν δικό τους, ακόμα και όταν τους ξεπεράσει κατά πολύ στο μέγεθος.
Το αυγό του κούκου εκκολάπτεται νωρίτερα από τα αυγά των άλλων πουλιών. Με το που ξεπροβάλλει ο νεοσσός, παρόλο που έχει κλειστά τα μάτια του, με έναν περίεργο τρόπο πετάει τα υπόλοιπα αυγά από τη φωλιά για να είναι ο μοναδικός που θα επιζήσει. Η επίμονη φωνή του καθώς και μόνιμα ανοιχτό στόμα του, κάνει τους θετούς γονείς να τον τροφοδοτούν συνεχώς με φαγητό με αποτέλεσμα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να ξεπερνάει σε διαστάσεις τους θετούς γονείς του.
Το μόνο πουλί που καταφέρνει και αναγνωρίζει τα αυγά του κούκου είναι ο μυγοχάφτης, ενώ καρακάξες, κελάδες και άλλα πουλιά αναλαμβάνουν άθελά τους, αλλά με πολύ μεγάλη επιτυχία, το ρόλο των θετών γονιών.
Ένας ακόμα επισκέπτης στην πατρίδα μας που είναι στενός συγγενής του κούκου και που είναι αρκετά εντυπωσιακός στην εμφάνισή του λόγω του χαρακτηριστικού λοφίου, είναι ο Κισσόκουκος Clamator glandarius. Είναι λίγο μεγαλύτερος από τον Ευρωπαϊκό κούκο, αγγίζει τα 40 εκατοστά, και διαφέρει ως προς τον χρωματισμό του φτερώματός του.
Έχει ασημόγκριζη κορώνα με λοφίο, πορτοκαλοκόκκινο οφθαλμικό δακτύλιο, με γκρίζα φτερά γεμάτα λευκά στίγματα, ενώ ο λαιμός και το στήθος είναι μπεζ, λευκή κοιλιά και σκουρόχρωμα πόδια.
Προτιμά τα δάση βελανιδιών, τους ελαιώνες σε θαμνώδεις πεδιάδες με μεμονωμένα δέντρα, ζει σε κοπάδια και είναι επίσης παρασιτικό πουλί δείχνοντας προτίμηση στις φωλιές των καρακαξών. Είναι από τους πρώτους καλοκαιρινούς επισκέπτες στην χώρα μας και θεωρείται από τον λαό ο οδηγός των τρυγονιών.
Το μονότονο κελάηδημα του κούκου καθώς και η ιδιαιτερότητά του γύρω από το φώλιασμά του, τον έχουν καταστήσει πρωταγωνιστή ενός πλήθους παιχνιδιών, τραγουδιών, παροιμιών και λαϊκών παραδόσεων.
Video κούκου
Στο βίντεο παρακολουθούμε ένα νεοσσό κούκου που μόλις έχει εκκολαφθεί, να πετά από τα αυγά από τη φωλιά του ξενιστή, μιας Καλαμοποταμίδας στην προκειμένη περίπτωση, έτσι ώστε αυτή να ασχολείται αποκλειστικά με την ανατροφή του νεαρού κούκου.
Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση
Διωνυμική ονομασία: Cuculus canorusΕλληνική ονομασία: Κούκος, Κόκκυξ ο ωδικός
Αγγλική ονομασία: Common cuckoo
Τάξη: Κοκκυγόμορφα (Cuculiformes)
Οικογένεια: Κοκκυγίδες (Cuculidae)
Γένος: Κόκκυξ (Cuculus)
Είδος: C. canorus
Υποείδη
Cuculus canorus bakeri
Cuculus canorus bangsi
Cuculus canorus canorus (απαντάται στη χώρα μας)
Cuculus canorus subtelephonus
