Οι κύκνοι είναι μεγαλόσωμα και εντυπωσιακά πτηνά λόγω της όμορφης εμφάνισής τους. Με τον όρο κύκνος, αναφερόμαστε στο γένος των πτηνών. Μάθετε περισσότερα για τις συνήθειές τους και γνωρίστε το κάθε είδος ξεχωριστά.
Είναι αναμφισβήτητα από τα ομορφότερα υδρόβια πτηνά. Είναι το μεγαλύτερο από τα είδη της οικογένειας των νησσίδων, στην οποία ανήκουν οι χήνες αλλά και οι πάπιες.
Μεταναστεύουν πετώντας σε διαγώνιους ή V-σχηματισμούς σε μεγάλα ύψη και με υψηλές σχετικά ταχύτητες. Κανένα άλλο υδρόβιο πτηνό δεν κινείται τόσο γρήγορα στο νερό ή στον αέρα.
Με το ταίρι που θα διαλέξει ο κύκνος για σύντροφο θα είναι για πάντα μαζί. Οι κύκνοι εκδηλώνουν την ερωτική τους συμπεριφορά με ενώνοντας τα κεφάλια ή τα ράμφη τους.
Το θηλυκό επωάζει περίπου 6 αυγά, ανοιχτόχρωμα με κηλίδες. Σε μερικά είδη, μόνο το αρσενικό συμμετέχει στην επώαση.
Όταν γεννηθούν οι νεοσσοί, έχουν μακρύ λαιμό και είναι χνουδωτοί. Οι γονείς τους φροντίζουν για πολλούς μήνες και κάποια είδη τους βάζουν στην πλάτη τους για να τους μεταφέρουν, αν και μπορούν να κολυμπήσουν και να πετάξουν μερικές ώρες μετά την γέννησή τους.
Τα νεαρά πουλιά φέρουν γκρι ή καφέ με στικτό φτέρωμα για 2 ή περισσότερα χρόνια. Ενηλικιώνονται κατά το τρίτο με τέταρτο έτος της ηλικίας τους και ζουν 20 χρόνια στη φύση και 50 στην αιχμάλωτα.
Ο αγριόκυκνος έχει παρόμοια εμφάνιση με τον κύκνο του Bewick, είναι όμως μεγαλύτερο σε μήκος με μήκος 140-165 εκ και άνοιγμα φτερών 205-275 εκ. Το βάρος του κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 7,4-14 κ, με μέσο όρο 9,8-11,4 κ για τα αρσενικά και 8,2-9,2 κ, για τα θηλυκά. Θεωρείται ως ένα από τα βαρύτερα πουλιά.
Το κεφάλι του δημιουργεί ομιόμορφη γωνία καταλλήγοντας στο ράμφος, σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη. Το ράμφος του έχει κυρίως κίτρινο χρώμα με λίγο μαύρο, σε αντίθεση με τον κύκνο του Bewick που έχει περισσότερο μαύρο από κίτρινο.
Αναπαράγεται στην Ισλανδία, την υποκαρτική Ευρώπη και Ασία και μεταναστεύουν το χειμώνα σε εύκρατες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας. Τον συναντούμε στην Ελλάδα, κυρίως στη βόρεια.
Όπως και οι στενοί συγγενείς του, ο αγριόκυκνος έχει δυνατή φωνή, όμοια με του κύκνου τρομπέτα.
Ο Βουβόκυκνος (Cygnus-olor) είναι ένα πτηνό που ζει σε μεγάλο μέρος της Ευρασίας. Συναντάται επίσης στη βόρειο Αφρική, ως σπάνιος επισκέπτης του χειμώνα. Βουβόκυκνοι υπάρχουν όμως στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλασία και τη νότια Αφρική, ως εισαγόμενο είδος.
Έχει μήκος 125 έως 170 εκ, είναι ολόλευκος με πορτοκαλί ράμφος. Είναι αναγνωρίσιμος από τα έντονα μαύρα σημάδια στη βάση του ράμφους του, που είναι μεγαλύτερα στα αρσενικά.
Το όνομα "Βουβόκυκνος" προέρχεται από το γεγονός ότι είναι ο κύκνος με τη χαμηλότερη φωνή από τα υπόλοιπα είδη κύκνων.
Ο κύκνος της τούνδρας είναι ο μικρότερος από τους κύκνους των αρκτικών περιοχών με μήκος 115-150 cm, άνοιγμα φτερών 168-211 cm και βάρος 3,5-9,5 kg. Το πτέρωμα των ενηλίκων πτηνών είναι ολόλευκο, τα πόδια μαύρα και το ράμφος είναι κυρίως μαύρο, με μια λεπτή ροζ σομόν γραμμή κατά μήκος του στόματος. Τα μάτια τους έχουν σκούρο καφέ χρώμα.
Τα πτηνά που ζουν σε νερά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ιόντων σιδήρου, το πτέρωμα της κεφαλής και του λαιμού αποκτά μία χρυσή ή στο χρώμα της σκουριάς απόχρωση.
Τα θηλυκά άτομα είναι ελαφρώς μικρότερα από τα αρσενικά, χωρίς κατά τ' άλλα να διαφέρουν στην εμφάνιση.
Ο κύκνος του Bewick είναι υποείδος του κύκνου της τούνδρας. Είναι το μικρότερο είδος κύκνου. Υπάρχει μία μικρή απόκληση όσων αφορά στο μέγεθος, με τα πουλιά της ανατολής να είναι ελαφρώς μεγαλύτερα.
Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται μεταξύ 115-140 cm. Η κάθε φτερούγα τους έχει άνοιγμα 46,9-54,8 cm, με τα αρσενικά να έχουν κατά μέσο όρο 51,9 cm ενώ τα θηλυκά 50,4 cm.
Το βάρος κυμαίνεται μεταξύ 3,4-7,8 kg με τα αρσενικά να έχουν κατά μέσο όρο 6,4 kg ενώ τα θηλυκά 5,7 kg.
Ο Whistling swan είναι υποείδος του κύκνου της τούνδρας. Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται μεταξύ 120-150 cm. Η κάθε φτερούγα τους έχει άνοιγμα 50-57 cm. Το ράμφος τους έχει μήκος 9-10,5 εκ. Το βάρος κυμαίνεται μεταξύ 4,3-9,5 kg.
Ο whistling swan διακρίνεται από το νανόκυκνο από το μεγαλύτερο μέγεθος του ράμφους του που είναι κυρίως μαύρο και από ένα μικρό και συνήθως δύσκολο να φανεί κίτρινο σημάδι στη βάση του ράμφους.
Σε σχέση με τον κύκνο τρομπέτα, διακρίνεται από το πολύ μεγαλύτερο μέγεθός του και το ιδιαίτερα μακρύ ράμφος, το οποίο είναι μαύρο παντού, εκτός από τη ροζ γραμμή κατά μήκος του στόματος, η οποία είναι εντονότερη από ό, τι στον whistling swan.
Το χρώμα του πτερώματος του κύκνου τρομπέτα είναι ολόλευκο. Όπως και ο αγριόκυκνος, το είδος αυτό έχει όρθια στάση και γενικά κολυμπά με ίσιο λαιμό.
Είναι το μεγαλύτερο από τα υδρόβια πτηνά με μήκος κυμαίνεται μεταξύ 138-165 cm, αν και κάποια μεγάλα αρσενικά μπορούν να ξεπεράσουν τα 180 cm σε μήκος.
Το άνοιγμα των φτερών του κυμαίνεται από 185 έως 250 cm Ο μεγαλύτερος γνωστός αρσενικός κύκνος τρομπέτα έφθασε σε μήκος τα 183 cm, 3,1 m άνοιγμα φτερών και βάρος 17,2 kg.
Το βάρος των ενήλικων πτηνών είναι 7-13,5 kg (15-30 lb). Είναι ένα από τα βαρύτερα υπτάμενα, ζώντα πτηνά αλλά και ένα από τα πολύ λίγα που ζυγίζουν πάνω από 10 κιλά.
Όπως και του βουβόκυκνου, οι νεοσσοί του κύκνου τρομπέτα έχουν ανοιχτό γκρι φτέρωμα και ροζ πόδια. Αποκτούν το λευκό φτέρωμα τους μετά από περίπου ένα χρόνο.
Ο κύκνος τρομπέτα έχει μεγάλο, σφηνοειδές μαύρο ράμφος το οποίο μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να έχει μία λεπτή γραμμή ροζ-σομόν χρώματος γύρω από το στόμα. Το ράμφος του έχει μήκος 10,5-12 cm και είναι το μεγαλύτερο ράμφος από οποιοδήποτε άλλο υδρόβιο πτηνό.
Οι μαύροι κύκνοι είναι πτηνά με κυρίως μαύρο πτέρωμα και λευκά φτερά πτήσης. Το ράμφος τους είναι ανοιχτό κόκκινο, με ένα ανοιχτόχρωμο τελείωμα στην άκρη. Τα πόδια του είναι γκριζόμαυρα.
Τα αρσενικά είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα θηλυκά, με μεγαλύτερο και πιο ίσιο ράμφος. Τα νεαρά πουλιά είναι γκρίζα-καστανά με ανοιχτόχρωμο τελείωμα στα φτερά.
Οι ενήλικοι μαύροι κύκνοι έχουν μήκος μεταξύ 110-142 εκ και ζυγίζουν 3,7-9 κιλά. Το άνοιγμα των φτερών του κυμαίνεται μεταξύ 1,6-2 μέτρα. Ο λαιμός είναι μακρύς (από τους μακρύτερους μεταξύ των κύκνων) και καμπυλωτός σε σχήμα "S".
Ζει και αναπαράγεται στις νότιες περιοχές της Αυστραλίας αλλά έχει εισαχθεί και σε αρκετές ακόμη χώρες του κόσμου.
Οι ενήλικοι μελανόλαιμος κύκνοι έχουν μήκος από 102 έως 124 cm και ζυγίζουν 3,5 έως 6,7 kg. Το άνοιγμα των φτερών τους κυμαίνεται από 135 έως 177 cm. Το χρώμα του πτερώματος του σώματος είναι λευκό ενώ του λαιμού και του κεφαλιού μαύρο που καταλήγει σε γκριζωπό ράμφος.
Το ράμφος στη βάση του έχει μία σαρκώδη κόκκινη προεξοχή σε σχήμα κουμπιού και το πίσω μέρος του ματιού διασχίζει μία λεπτή λευκή λωρίδα.
Τα δύο φύλα είναι παρόμοια, με το θηλυκό να είναι ελαφρώς μικρότερο. Το νεαρά πουλιά έχουν ανοιχτό γκρι πτέρωμα με μαύρο ράμφος και πόδια.
Ελληνική ονομασία: Κύκνος
Αγγλική ονομασία: Swan
Τάξη: Χηνόμορφα (Anseriformes)
Οικογένεια: Νησσίδες (Anatidae)
Γένος: Κύκνος (Cygnus)
Οι κύκνοι
Είναι αναμφισβήτητα από τα ομορφότερα υδρόβια πτηνά. Είναι το μεγαλύτερο από τα είδη της οικογένειας των νησσίδων, στην οποία ανήκουν οι χήνες αλλά και οι πάπιες.
Περιγραφή
Οι κύκνοι έχουν μακρύ λαιμό, βαριά και μεγάλα φτερά που κυματίζουν μεγαλοπρεπώς όταν κολυμπούν και κινούνται αργά όταν τα πτηνά πετούν με τεντωμένους λαιμούς. Ο λαιμός τους έχει 23 - 25 σπονδύλους, ενώ τα άλλα χηνόμορφα έχουν 18 - 19. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κύκνων που ζουν στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι ότι έχουν επιμήκη τραχεία, η οποία συστρέφεται στο στέρνο.Μεταναστεύουν πετώντας σε διαγώνιους ή V-σχηματισμούς σε μεγάλα ύψη και με υψηλές σχετικά ταχύτητες. Κανένα άλλο υδρόβιο πτηνό δεν κινείται τόσο γρήγορα στο νερό ή στον αέρα.
Διάκριση φύλου
Τα δύο φύλα δεν διαφέρουν εμφανισιακά.Διατροφή
Οι κύκνοι τρέφονται με υδρόβια φυτά που βρίσκονται σε ρηχά νερά, βυθίζοντας το κεφάλι και τον λαιμό στο νερό και δεν καταδύονται στο βυθό όπως άλλα υδρόβια πτηνά. Στο μενού τους περιλαμβάνονται επίσης οι σπόροι, τα σκουλήκια και τα όστρακα.Αναπαραγωγή
Οι κύκνοι είναι ένα αρκετά κοινωνικά πτηνά, εκτός όμως από την περίοδο της αναπαραγωγής. Την περίοδο αυτή το κάθε ζευγάρι πηγαίνει στην εδαφική περιοχή που του ανήκει, την οποία υπερασπίζεται με σθένος. Η φωλιά, χτίζεται συνήθως στις όχθες και μερικές φορές μπορεί και να επιπλέει. Είναι φτιαγμένη από υδρόβια φυτά, τα οποία συγκεντρώνει το θηλυκό αλλά και το αρσενικό.Με το ταίρι που θα διαλέξει ο κύκνος για σύντροφο θα είναι για πάντα μαζί. Οι κύκνοι εκδηλώνουν την ερωτική τους συμπεριφορά με ενώνοντας τα κεφάλια ή τα ράμφη τους.
Το θηλυκό επωάζει περίπου 6 αυγά, ανοιχτόχρωμα με κηλίδες. Σε μερικά είδη, μόνο το αρσενικό συμμετέχει στην επώαση.
Όταν γεννηθούν οι νεοσσοί, έχουν μακρύ λαιμό και είναι χνουδωτοί. Οι γονείς τους φροντίζουν για πολλούς μήνες και κάποια είδη τους βάζουν στην πλάτη τους για να τους μεταφέρουν, αν και μπορούν να κολυμπήσουν και να πετάξουν μερικές ώρες μετά την γέννησή τους.
Τα νεαρά πουλιά φέρουν γκρι ή καφέ με στικτό φτέρωμα για 2 ή περισσότερα χρόνια. Ενηλικιώνονται κατά το τρίτο με τέταρτο έτος της ηλικίας τους και ζουν 20 χρόνια στη φύση και 50 στην αιχμάλωτα.
Τα είδη των κύκνων
Αγριόκυκνος (Whooper swan) Cygnus cygnus
Ο αγριόκυκνος έχει παρόμοια εμφάνιση με τον κύκνο του Bewick, είναι όμως μεγαλύτερο σε μήκος με μήκος 140-165 εκ και άνοιγμα φτερών 205-275 εκ. Το βάρος του κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 7,4-14 κ, με μέσο όρο 9,8-11,4 κ για τα αρσενικά και 8,2-9,2 κ, για τα θηλυκά. Θεωρείται ως ένα από τα βαρύτερα πουλιά.
Το κεφάλι του δημιουργεί ομιόμορφη γωνία καταλλήγοντας στο ράμφος, σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη. Το ράμφος του έχει κυρίως κίτρινο χρώμα με λίγο μαύρο, σε αντίθεση με τον κύκνο του Bewick που έχει περισσότερο μαύρο από κίτρινο.
Αναπαράγεται στην Ισλανδία, την υποκαρτική Ευρώπη και Ασία και μεταναστεύουν το χειμώνα σε εύκρατες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας. Τον συναντούμε στην Ελλάδα, κυρίως στη βόρεια.
Όπως και οι στενοί συγγενείς του, ο αγριόκυκνος έχει δυνατή φωνή, όμοια με του κύκνου τρομπέτα.
Βουβόκυκνος (Mute swan) - Cygnus olor
Ο Βουβόκυκνος (Cygnus-olor) είναι ένα πτηνό που ζει σε μεγάλο μέρος της Ευρασίας. Συναντάται επίσης στη βόρειο Αφρική, ως σπάνιος επισκέπτης του χειμώνα. Βουβόκυκνοι υπάρχουν όμως στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλασία και τη νότια Αφρική, ως εισαγόμενο είδος.
Έχει μήκος 125 έως 170 εκ, είναι ολόλευκος με πορτοκαλί ράμφος. Είναι αναγνωρίσιμος από τα έντονα μαύρα σημάδια στη βάση του ράμφους του, που είναι μεγαλύτερα στα αρσενικά.
Το όνομα "Βουβόκυκνος" προέρχεται από το γεγονός ότι είναι ο κύκνος με τη χαμηλότερη φωνή από τα υπόλοιπα είδη κύκνων.
Κύκνος της τούνδρας (Tundra swan) - Cygnus columbianus
Ο κύκνος της τούνδρας είναι ο μικρότερος από τους κύκνους των αρκτικών περιοχών με μήκος 115-150 cm, άνοιγμα φτερών 168-211 cm και βάρος 3,5-9,5 kg. Το πτέρωμα των ενηλίκων πτηνών είναι ολόλευκο, τα πόδια μαύρα και το ράμφος είναι κυρίως μαύρο, με μια λεπτή ροζ σομόν γραμμή κατά μήκος του στόματος. Τα μάτια τους έχουν σκούρο καφέ χρώμα.
Τα πτηνά που ζουν σε νερά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ιόντων σιδήρου, το πτέρωμα της κεφαλής και του λαιμού αποκτά μία χρυσή ή στο χρώμα της σκουριάς απόχρωση.
Τα θηλυκά άτομα είναι ελαφρώς μικρότερα από τα αρσενικά, χωρίς κατά τ' άλλα να διαφέρουν στην εμφάνιση.
Νανόκυκνος (Bewick's swan) - C. columbianus bewickii
Ο κύκνος του Bewick είναι υποείδος του κύκνου της τούνδρας. Είναι το μικρότερο είδος κύκνου. Υπάρχει μία μικρή απόκληση όσων αφορά στο μέγεθος, με τα πουλιά της ανατολής να είναι ελαφρώς μεγαλύτερα.
Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται μεταξύ 115-140 cm. Η κάθε φτερούγα τους έχει άνοιγμα 46,9-54,8 cm, με τα αρσενικά να έχουν κατά μέσο όρο 51,9 cm ενώ τα θηλυκά 50,4 cm.
Το βάρος κυμαίνεται μεταξύ 3,4-7,8 kg με τα αρσενικά να έχουν κατά μέσο όρο 6,4 kg ενώ τα θηλυκά 5,7 kg.
Whistling swan - C. columbianus columbianus
Ο Whistling swan είναι υποείδος του κύκνου της τούνδρας. Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται μεταξύ 120-150 cm. Η κάθε φτερούγα τους έχει άνοιγμα 50-57 cm. Το ράμφος τους έχει μήκος 9-10,5 εκ. Το βάρος κυμαίνεται μεταξύ 4,3-9,5 kg.
Ο whistling swan διακρίνεται από το νανόκυκνο από το μεγαλύτερο μέγεθος του ράμφους του που είναι κυρίως μαύρο και από ένα μικρό και συνήθως δύσκολο να φανεί κίτρινο σημάδι στη βάση του ράμφους.
Σε σχέση με τον κύκνο τρομπέτα, διακρίνεται από το πολύ μεγαλύτερο μέγεθός του και το ιδιαίτερα μακρύ ράμφος, το οποίο είναι μαύρο παντού, εκτός από τη ροζ γραμμή κατά μήκος του στόματος, η οποία είναι εντονότερη από ό, τι στον whistling swan.
Κύκνος τρομπέτα (Trumpeter swan) - Cygnus buccinator
Το χρώμα του πτερώματος του κύκνου τρομπέτα είναι ολόλευκο. Όπως και ο αγριόκυκνος, το είδος αυτό έχει όρθια στάση και γενικά κολυμπά με ίσιο λαιμό.
Είναι το μεγαλύτερο από τα υδρόβια πτηνά με μήκος κυμαίνεται μεταξύ 138-165 cm, αν και κάποια μεγάλα αρσενικά μπορούν να ξεπεράσουν τα 180 cm σε μήκος.
Το άνοιγμα των φτερών του κυμαίνεται από 185 έως 250 cm Ο μεγαλύτερος γνωστός αρσενικός κύκνος τρομπέτα έφθασε σε μήκος τα 183 cm, 3,1 m άνοιγμα φτερών και βάρος 17,2 kg.
Το βάρος των ενήλικων πτηνών είναι 7-13,5 kg (15-30 lb). Είναι ένα από τα βαρύτερα υπτάμενα, ζώντα πτηνά αλλά και ένα από τα πολύ λίγα που ζυγίζουν πάνω από 10 κιλά.
Όπως και του βουβόκυκνου, οι νεοσσοί του κύκνου τρομπέτα έχουν ανοιχτό γκρι φτέρωμα και ροζ πόδια. Αποκτούν το λευκό φτέρωμα τους μετά από περίπου ένα χρόνο.
Ο κύκνος τρομπέτα έχει μεγάλο, σφηνοειδές μαύρο ράμφος το οποίο μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να έχει μία λεπτή γραμμή ροζ-σομόν χρώματος γύρω από το στόμα. Το ράμφος του έχει μήκος 10,5-12 cm και είναι το μεγαλύτερο ράμφος από οποιοδήποτε άλλο υδρόβιο πτηνό.
Μαύρος κύκνος (Black swan) - Cygnus atratus
Οι μαύροι κύκνοι είναι πτηνά με κυρίως μαύρο πτέρωμα και λευκά φτερά πτήσης. Το ράμφος τους είναι ανοιχτό κόκκινο, με ένα ανοιχτόχρωμο τελείωμα στην άκρη. Τα πόδια του είναι γκριζόμαυρα.
Τα αρσενικά είναι ελαφρώς μεγαλύτερα από τα θηλυκά, με μεγαλύτερο και πιο ίσιο ράμφος. Τα νεαρά πουλιά είναι γκρίζα-καστανά με ανοιχτόχρωμο τελείωμα στα φτερά.
Οι ενήλικοι μαύροι κύκνοι έχουν μήκος μεταξύ 110-142 εκ και ζυγίζουν 3,7-9 κιλά. Το άνοιγμα των φτερών του κυμαίνεται μεταξύ 1,6-2 μέτρα. Ο λαιμός είναι μακρύς (από τους μακρύτερους μεταξύ των κύκνων) και καμπυλωτός σε σχήμα "S".
Ζει και αναπαράγεται στις νότιες περιοχές της Αυστραλίας αλλά έχει εισαχθεί και σε αρκετές ακόμη χώρες του κόσμου.
Μελανόλαιμος κύκνος (Black-necked swan) - Cygnus melancoryphus
Οι ενήλικοι μελανόλαιμος κύκνοι έχουν μήκος από 102 έως 124 cm και ζυγίζουν 3,5 έως 6,7 kg. Το άνοιγμα των φτερών τους κυμαίνεται από 135 έως 177 cm. Το χρώμα του πτερώματος του σώματος είναι λευκό ενώ του λαιμού και του κεφαλιού μαύρο που καταλήγει σε γκριζωπό ράμφος.
Το ράμφος στη βάση του έχει μία σαρκώδη κόκκινη προεξοχή σε σχήμα κουμπιού και το πίσω μέρος του ματιού διασχίζει μία λεπτή λευκή λωρίδα.
Τα δύο φύλα είναι παρόμοια, με το θηλυκό να είναι ελαφρώς μικρότερο. Το νεαρά πουλιά έχουν ανοιχτό γκρι πτέρωμα με μαύρο ράμφος και πόδια.
Ονοματολογία και συστηματική ταξινόμηση
Διωνυμική ονομασία: CygnusΕλληνική ονομασία: Κύκνος
Αγγλική ονομασία: Swan
Τάξη: Χηνόμορφα (Anseriformes)
Οικογένεια: Νησσίδες (Anatidae)
Γένος: Κύκνος (Cygnus)
Cygnus
Chenopis
Olor
Sthenelides
Media gallery Κύκνων