Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι με την κατανάλωσή τους έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου αλλά και των πτηνών, που μας ενδιαφέρουν...
Τι είναι τα προβιοτικά
Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι με την κατανάλωσή τους έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου αλλά και των πτηνών, που μας ενδιαφέρουν στη δικιά μας περίπτωση.
Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν είναι ξένοι με την φυσική μικροχλωρίδα ανθρώπων και πτηνών, αλλά αντίθετα συνήθως αποτελούν μέλη της όπως και κάποιοι άλλοι, αλλά παθογόνοι όμως οργανισμοί σε μικρή ποσότητα που κάτω από φυσιολογικές συνθήκες δεν δημιουργούν πρόβλημα στον οργανισμό.
Αν και δεν είναι γνωστοί οι μηχανισμοί με τους οποίους δρουν τα προβιοτικά στελέχη, ο στόχος τους είναι η εξισορρόπηση της εντερικής μικροχλωρίδας του οργανισμού, ανθρώπων και ζώων. Τα πιο γνωστά προβιοτικά στελέχη με τα οποία εμπλουτίζονται τα προβιοτικά τρόφιμα είναι βακτήρια που ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium, τα οποία εποικίζουν την μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου.
Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου θεωρείται από τα πλέον πολύπλοκα οικοσυστήματα, καθώς περιλαμβάνει περίπου 400 διαφορετικά βακτηριακά είδη. Έχει παρατηρηθεί ότι η εντερική μικροχλωρίδα μεταβάλλεται σε συνθήκες στρες (μεταφορά πουλιών, εκθέσεις κλπ), σε παθογόνες καταστάσεις (φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, εισβολή εντερικών παθογόνων), ενώ επηρεάζεται από τη δίαιτα, τις συνθήκες διαβίωσης και την λήψη αντιμικροβιακών σκευασμάτων.
Η δράση των διαφορετικών ομάδων μικροοργανισμών, αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί σε πραγματικές συνθήκες, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Η προσπάθεια ιδιαίτερα του ελέγχου της σύστασης της εντερικής μικροχλωρίδας και της επικράτησης ορισμένων βακτηριακών ειδών, τα οποία θεωρούνται ωφέλιμα για την υγεία του ξενιστή, τα τελευταία χρόνια μελετάται πολύ έντονα, διότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό τρόπο παρέμβασης σε παθογόνες καταστάσεις.
Η αρχική λειτουργία του εντέρου είναι πρόσληψη (απορρόφηση, αφομοίωση) του νερού και των θρεπτικών ουσιών. Ο ρόλος της εδρεύουσας στο παχύ έντερο μικροχλωρίδας στην πέψη, είναι η ζύμωση των ουσιών που παρέχονται από την διατροφή, οι οποίες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από τον ξενιστή στο λεπτό έντερο.
Από τη ζύμωση παράγεται μεταξύ άλλων μορίων, το γαλακτικό οξύ και τα λιπαρά οξέα (οξικό, προπιονικό, βουτυρικό). Τα τελευταία παρέχουν ενέργεια στα εντερικά κύτταρα, βελτιώνουν την απορρόφηση ιχνοστοιχείων και επηρεάζουν ευεργετικά το μεταβολισμό των λιπιδίων και της γλυκόζης στο ήπαρ.
Η μικροχλωρίδα του εντέρου συμβάλλει και στην λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Υπάρχουν τρεις κύριες διαδρομές μέσω των οποίων το έντερο ενεργεί ως αμυντικό σύστημα. Η εδρεύουσα μικροχλωρίδα προστατεύει από την εισβολή παθογόνων βακτηρίων.
Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί συμπεριλαμβάνουν τον ανταγωνισμό για θρεπτικές ουσίες και υποδοχείς στο εντερικό τοίχωμα καθώς και την παραγωγή ενός δυσμενούς περιβάλλοντος για τα παθογόνα (π.χ. χαμηλό pH).
Δεύτερον τα εντερικά κύτταρα όχι μόνο απορροφούν θρεπτικές ουσίες, αλλά αποτελούν παράλληλα ένα προστατευτικό εμπόδιο στην είσοδο των επιβλαβών ουσιών στην αιματική κυκλοφορία.
Τρίτον τα βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας επικοινωνούν με τα κύτταρα του γαστρεντερικού ανοσοποιητικού συστήματος και του ήπατος για να συντονίσουν μια άνοση απάντηση στα αντιγόνα τροφίμων και τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς που εισβάλλουν.
Κατά συνέπεια, η ύπαρξη ισορροπημένης εντερικής μικροχλωρίδας είναι ουσιαστική ώστε αυτός ο μηχανισμός προστασίας να λειτουργεί βέλτιστα.
Η μέχρι στιγμής έρευνα δείχνει μια σημαντική επιρροή στη γενική λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος (πέψη και απορρόφηση). Υπάρχει ήδη στη διεθνή βιβλιογραφία πλήθος από κλινικές μελέτες που παρέχουν στοιχεία για τα οφέλη διαφόρων προβιοτικών στελεχών στην διάρροια που προκαλείται από παθογόνους παράγοντες.
Επίσης φαίνεται ότι η χορήγηση κάποιων στελεχών προκαλεί βελτίωση των συμπτωμάτων σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από το ελικοβακτηρίδιο (Helicobacter pylori) και σημαντική μείωση του παθογόνου. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου και σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου. Κατά συνέπεια, η προσπάθεια της βελτίωσης της μικροχλωρίδας του εντέρου για την αναβάθμιση της υγείας είναι πολύ σημαντική.
Τι είναι τα πρεβιοτικά
Ως πρεβιοτικό ορίζεται ένα μη αφομοιώσιμο συστατικό τροφίμων που έχει επιπτώσεις ευεργετικές στον ξενιστή (άνθρωποι, πτηνά), υποκινώντας επιλεκτικά την αύξηση ή/και τη δραστηριότητα βακτηριακών ειδών, ήδη εδρευόντων στην εντερική κοιλότητα.
Το πρεβιοτικά διαφέρουν από τα προβιοτικά συστατικά, δεδομένου ότι δεν περιέχουν κανένα ζωντανό μικρόβιο αλλά υποκινούν την αύξησή τους. Τα πρεβιοτικά δε διασπώνται από τα ένζυμα της γαστρεντερικού συστήματος. Αντ’ αυτού περνούν μέσω του άνω γαστρεντερικού συστήματος στην εντερική κοιλότητα, όπου χρησιμοποιούνται επιλεκτικά από τα ευεργετικά βακτήρια.
Η τρέχουσα έρευνα τείνει να κατευθυνθεί προς τα συστατικά που ενισχύουν την αύξηση και τη δραστηριότητα των βακτηρίων που προάγουν την υγεία, όπως τα οξυγαλακτικά βακτήρια. Οι άπεπτοι υδατάνθρακες για τους οποίους έχει επιβεβαιωθεί ότι έχουν πρεβιοτική δράση, είναι οι ολιγοσακχαρίτες της φρουκτόζης (FOS).
Οι φρουκτο-πολυσακχαρίτες απαντώνται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως η πικραλίδα, το σκόρδο, τα κρεμμύδια, οι αγκινάρες και τα σπαράγγια. Επίσης έχουν μελετηθεί και άλλοι άπεπτοι ολιγοσακχαρίτες για τους οποίους υπάρχει η πεποίθηση ότι μπορεί να ασκούν πρεβιοτική δράση.
Σε αυτούς ανήκουν οι γλυκό-ολιγοσακχαρίτες, οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες, οι trans-αλακτοζυλιωμένοι ολιγοσακχαρίτες, οι ισομαλτο-ολιγοσακχαρίτες, οι ξυλο-ολιγοσακχαρίτες και οι ολιγοσακχαρίτες της σόγιας.
Παράλληλα έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη βιολογική διαθεσιμότητα του ασβεστίου, του μαγνησίου, και του σιδήρου και ότι μπορεί να βελτιώνουν το μεταβολισμό λιπιδίων. Βελτιώνουν το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας και εμφανίζουν αντιμικροβιακή δράση έναντι κάποιων εντερικών παθογόνων.
Ποια είναι τα κυριότερα προβιοτικά
Ας γνωρίσουμε περιληπτικά μερικά από τα πιο κοινά προβιοτικά
Είδη μικροοργανισμών που χρησιμοποιούνται ως προβιοτικά
Λακτοβάκιλλοι
Σκεύασμα | Προβιοτικό
Τι είναι τα προβιοτικά
Ως προβιοτικά ορίζονται ζωντανοί μικροοργανισμοί οι οποίοι με την κατανάλωσή τους έχουν ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου αλλά και των πτηνών, που μας ενδιαφέρουν στη δικιά μας περίπτωση.
Οι μικροοργανισμοί αυτοί δεν είναι ξένοι με την φυσική μικροχλωρίδα ανθρώπων και πτηνών, αλλά αντίθετα συνήθως αποτελούν μέλη της όπως και κάποιοι άλλοι, αλλά παθογόνοι όμως οργανισμοί σε μικρή ποσότητα που κάτω από φυσιολογικές συνθήκες δεν δημιουργούν πρόβλημα στον οργανισμό.
Αν και δεν είναι γνωστοί οι μηχανισμοί με τους οποίους δρουν τα προβιοτικά στελέχη, ο στόχος τους είναι η εξισορρόπηση της εντερικής μικροχλωρίδας του οργανισμού, ανθρώπων και ζώων. Τα πιο γνωστά προβιοτικά στελέχη με τα οποία εμπλουτίζονται τα προβιοτικά τρόφιμα είναι βακτήρια που ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium, τα οποία εποικίζουν την μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου.
Η μικροχλωρίδα του παχέος εντέρου θεωρείται από τα πλέον πολύπλοκα οικοσυστήματα, καθώς περιλαμβάνει περίπου 400 διαφορετικά βακτηριακά είδη. Έχει παρατηρηθεί ότι η εντερική μικροχλωρίδα μεταβάλλεται σε συνθήκες στρες (μεταφορά πουλιών, εκθέσεις κλπ), σε παθογόνες καταστάσεις (φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, εισβολή εντερικών παθογόνων), ενώ επηρεάζεται από τη δίαιτα, τις συνθήκες διαβίωσης και την λήψη αντιμικροβιακών σκευασμάτων.
Η δράση των διαφορετικών ομάδων μικροοργανισμών, αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να μελετηθεί σε πραγματικές συνθήκες, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Η προσπάθεια ιδιαίτερα του ελέγχου της σύστασης της εντερικής μικροχλωρίδας και της επικράτησης ορισμένων βακτηριακών ειδών, τα οποία θεωρούνται ωφέλιμα για την υγεία του ξενιστή, τα τελευταία χρόνια μελετάται πολύ έντονα, διότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτικό τρόπο παρέμβασης σε παθογόνες καταστάσεις.
Η αρχική λειτουργία του εντέρου είναι πρόσληψη (απορρόφηση, αφομοίωση) του νερού και των θρεπτικών ουσιών. Ο ρόλος της εδρεύουσας στο παχύ έντερο μικροχλωρίδας στην πέψη, είναι η ζύμωση των ουσιών που παρέχονται από την διατροφή, οι οποίες δεν μπορούν να αφομοιωθούν από τον ξενιστή στο λεπτό έντερο.
Από τη ζύμωση παράγεται μεταξύ άλλων μορίων, το γαλακτικό οξύ και τα λιπαρά οξέα (οξικό, προπιονικό, βουτυρικό). Τα τελευταία παρέχουν ενέργεια στα εντερικά κύτταρα, βελτιώνουν την απορρόφηση ιχνοστοιχείων και επηρεάζουν ευεργετικά το μεταβολισμό των λιπιδίων και της γλυκόζης στο ήπαρ.
Η μικροχλωρίδα του εντέρου συμβάλλει και στην λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Υπάρχουν τρεις κύριες διαδρομές μέσω των οποίων το έντερο ενεργεί ως αμυντικό σύστημα. Η εδρεύουσα μικροχλωρίδα προστατεύει από την εισβολή παθογόνων βακτηρίων.
Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί συμπεριλαμβάνουν τον ανταγωνισμό για θρεπτικές ουσίες και υποδοχείς στο εντερικό τοίχωμα καθώς και την παραγωγή ενός δυσμενούς περιβάλλοντος για τα παθογόνα (π.χ. χαμηλό pH).
Δεύτερον τα εντερικά κύτταρα όχι μόνο απορροφούν θρεπτικές ουσίες, αλλά αποτελούν παράλληλα ένα προστατευτικό εμπόδιο στην είσοδο των επιβλαβών ουσιών στην αιματική κυκλοφορία.
Τρίτον τα βακτήρια της εντερικής μικροχλωρίδας επικοινωνούν με τα κύτταρα του γαστρεντερικού ανοσοποιητικού συστήματος και του ήπατος για να συντονίσουν μια άνοση απάντηση στα αντιγόνα τροφίμων και τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς που εισβάλλουν.
Κατά συνέπεια, η ύπαρξη ισορροπημένης εντερικής μικροχλωρίδας είναι ουσιαστική ώστε αυτός ο μηχανισμός προστασίας να λειτουργεί βέλτιστα.
Η μέχρι στιγμής έρευνα δείχνει μια σημαντική επιρροή στη γενική λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος (πέψη και απορρόφηση). Υπάρχει ήδη στη διεθνή βιβλιογραφία πλήθος από κλινικές μελέτες που παρέχουν στοιχεία για τα οφέλη διαφόρων προβιοτικών στελεχών στην διάρροια που προκαλείται από παθογόνους παράγοντες.
Επίσης φαίνεται ότι η χορήγηση κάποιων στελεχών προκαλεί βελτίωση των συμπτωμάτων σε ασθενείς που έχουν προσβληθεί από το ελικοβακτηρίδιο (Helicobacter pylori) και σημαντική μείωση του παθογόνου. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου και σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για καρκίνο του παχέος εντέρου. Κατά συνέπεια, η προσπάθεια της βελτίωσης της μικροχλωρίδας του εντέρου για την αναβάθμιση της υγείας είναι πολύ σημαντική.
Τι είναι τα πρεβιοτικά
Ως πρεβιοτικό ορίζεται ένα μη αφομοιώσιμο συστατικό τροφίμων που έχει επιπτώσεις ευεργετικές στον ξενιστή (άνθρωποι, πτηνά), υποκινώντας επιλεκτικά την αύξηση ή/και τη δραστηριότητα βακτηριακών ειδών, ήδη εδρευόντων στην εντερική κοιλότητα.
Το πρεβιοτικά διαφέρουν από τα προβιοτικά συστατικά, δεδομένου ότι δεν περιέχουν κανένα ζωντανό μικρόβιο αλλά υποκινούν την αύξησή τους. Τα πρεβιοτικά δε διασπώνται από τα ένζυμα της γαστρεντερικού συστήματος. Αντ’ αυτού περνούν μέσω του άνω γαστρεντερικού συστήματος στην εντερική κοιλότητα, όπου χρησιμοποιούνται επιλεκτικά από τα ευεργετικά βακτήρια.
Η τρέχουσα έρευνα τείνει να κατευθυνθεί προς τα συστατικά που ενισχύουν την αύξηση και τη δραστηριότητα των βακτηρίων που προάγουν την υγεία, όπως τα οξυγαλακτικά βακτήρια. Οι άπεπτοι υδατάνθρακες για τους οποίους έχει επιβεβαιωθεί ότι έχουν πρεβιοτική δράση, είναι οι ολιγοσακχαρίτες της φρουκτόζης (FOS).
Οι φρουκτο-πολυσακχαρίτες απαντώνται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως η πικραλίδα, το σκόρδο, τα κρεμμύδια, οι αγκινάρες και τα σπαράγγια. Επίσης έχουν μελετηθεί και άλλοι άπεπτοι ολιγοσακχαρίτες για τους οποίους υπάρχει η πεποίθηση ότι μπορεί να ασκούν πρεβιοτική δράση.
Σε αυτούς ανήκουν οι γλυκό-ολιγοσακχαρίτες, οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες, οι trans-αλακτοζυλιωμένοι ολιγοσακχαρίτες, οι ισομαλτο-ολιγοσακχαρίτες, οι ξυλο-ολιγοσακχαρίτες και οι ολιγοσακχαρίτες της σόγιας.
Παράλληλα έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη βιολογική διαθεσιμότητα του ασβεστίου, του μαγνησίου, και του σιδήρου και ότι μπορεί να βελτιώνουν το μεταβολισμό λιπιδίων. Βελτιώνουν το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας και εμφανίζουν αντιμικροβιακή δράση έναντι κάποιων εντερικών παθογόνων.
Ποια είναι τα κυριότερα προβιοτικά
Ας γνωρίσουμε περιληπτικά μερικά από τα πιο κοινά προβιοτικά
- Lactobacillus Acidophilus: Βοηθάει στον έλεγχο της διάρροιας. Διασπά τη λακτόζη και έτσι μπορεί να βοηθάει άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος). Ενισχύει το ανοσοποιητικό και μειώνει την αύξηση της Candida (παθογόνος μήκυτας).
- Lactobacillus Casei: Κατάλληλος σε περιπτώσεις εντερικών μολύνσεων. Ενίσχυση του ανοσοποιητικού με ενεργοποίηση των ΝΚ κυττάρων.
- Lactobacillus Bulgaricus: Παράγει λακτικό οξύ που βοηθάει στην ανάπτυξη των φιλικών βακτηρίων. Βοηθάει τόσο σε δυσκοιλιότητα όσο και σε διάρροια, επιδρώντας στην κινητικότητα του εντέρου, γι’ αυτό και η χρόνια επιμένουσα διάρροια, είναι λιγότερο συνηθισμένη σε μωρά που τρέφονται με γιαούρτι που περιέχει L. Bulgaricus, σε σχέση με αυτά πού τρέφονται με γάλα.
- Lactobacillus Plantarum: Παράγει λακτικό οξύ που αναστέλλει την ανάπτυξη των παθογόνων και προστατεύει από το μετεωρισμό. Ένα στέλεχος έχει δείξει θετικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου
- Lactobacillus Rhamnosus: Μειώνει την πιθανότητα διάρροιας από τη χρήση αντιβιοτικών.
- Lactobacillus Salivarus: Προστατεύει από τον μετεωρισμό και αποτρέπει την ανάπτυξη ανεπιθύμητων βακτηρίων στο στόμα και στο έντερο. Είναι ανθεκτικό στα αντιβιοτικά και έτσι αποτρέπει τη διάρροια που οφείλεται στα αντιβιοτικά. Είναι αποτελεσματικό και ενάντια στο ελικοβακτηρίδιο.
- Bacillus Subtilis (Natto): Είναι η πηγή της Ναττοκινάσης, του ενζύμου που υποστηρίζει το καρδιαγγειακό και επιφέρει ισορροπία στην πηκτικότητα του αίματος. Είναι ένα από τα πιο μελετημένα στελέχη και φαίνεται ότι βοηθάει στην εξισορρόπηση της εντερικής χλωρίδας. Έχει εξαιρετική αντιδιαρροιϊκή δράση.
- Bacillus Longum: Βοηθάει στην απομάκρυνση των νιτρωδών (καρκινικών ουσιών).
- Lactobacillus Bifidus: Αυξάνει την οξύτητα και κάνει το περιβάλλον αφιλόξενο για τα παθογόνα βακτήρια, όπως π.χ. η E. Coli. Αποτρέπει τα παθογόνα από το να μετατρέψουν τα νιτρικά (των τροφών) σε νιτρώδη (καρκινογόνα). Μειώνει την εμφάνιση αλλεργιών και επίσης αποτρέπει την ανάπτυξη ορισμένων όγκων.
Είδη μικροοργανισμών που χρησιμοποιούνται ως προβιοτικά
Λακτοβάκιλλοι
- Lactobacillus acidophilus
- L. gasseri
- L. jonhsonii
- L. delbrueckii subsp. bulgaricus
- L. helveticus
- L. paracasei subsp. paracasei
- L. casei
- L. plantarum
- L. GG
- L. rhamnosus
- L. curvatus
- L. brevis
- L.fermentum
- L.reuteri
- L. cellobiosus
- L. lactis subsp. lactis
- L. lactis subsp. cremoris
- Leuconostoc Leu. mesenteroides subsp. dextranicus
- Streptococcus thermophilus
- Enterococcus faecium
- E. faecalis
- Pediococcus acidilactici
- Propionibacterium freudenreichii
- Bifidobacteria Bifidobacterium bifidum
- B. infantis
- B. longum
- B. breve
- B. adolescentis
- Saccharomyces cerevisiae S. Boulardii
Σκεύασμα | Προβιοτικό
- Probi-zyme (σκόνη) σε κτηνιατρικά, Petshop | L. fermentum L. reuteri
- Liviferm (φάκελλοι με σκόνη) σε κτηνιατρικα, Petshop | Enterococcus faecium
- Beneflora (σκόνη) σε φαρμακεία | Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Bifidobacterium species, Lactobacillus bulgaricus, Streptococcus thermophilus, Bifidobacterium longum
- Ultra Levure (κάψουλες με σκόνη) σε φαρμακεία | Saccharomyces Boulardii
- Aves Probiotics (σκόνη) σε κτηνιατρικα, Petshop | Lactobacillus acidophilus, L.delbrueckii subs bulgaricus, L.plantarum, L.rhamnosus, Streptococcus salivaris subs thermophilus, Bifidobacterium bifidum, Enterococcus faecium, Aspergilus oryzae, Candida pintolopesii
